تاثیر سیستم کشت بر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه علف لیمو (Cymbopogon citratus)

محدودیت اراضی مستعد کشت گیاهان دارویی در مناطق خشک منجر به بهره برداری بیش از حد از گیاهان مراتع برای مصارف دارویی شده که پیامدهای مخرب زیست محیطی زیادی بدنبال داشته است. مطالعه حاضر با هدف امکان استفاده از سیستم های هیدروپونیک و آکواپونیک به عنوان روش های جایگزین برای کشت گیاه علف لیمو (Cymbopogon citratus) اجرا گردید. بدین منظور، آزمایشی بر پایه طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار در دانشگاه یزد اجرا گردید و اثر سه محیط کشت هیدروپونیک، آکواپونیک و خاک بر خصوصیات مختلف گیاه علف لیمو بررسی گردید. نتایج بدست آمده بیان گر تاثیر معنی دار محیط کشت بر برخی از خصوصیات مرفولوژیکی گیاه علف لیمو از قبیل طول ریشه، قطر غلاف، ارتفاع و زیست توده خشک کل گیاه بود، به طوری که سیستم هیدروپونیک صفات مذکور را نسبت به کاشت خاکی به ترتیب به میزان 133، 3/33، 9/40 و 5/56 درصد افزایش داد. سیستم کاشت آکواپونیک پس از هیدروپونیک قرار گرفت و صفات مورد بررسی را در مقایسه با کشت در بستر خاک بطور معنی داری افزایش داد. نوع بستر کشت بر غلظت عناصر ماکرو و میکرو اندام هوایی گیاه (بجز پتاسیم) نیز تاثیر معنی داری داشت. بیشترین مقدار ازت در سیستم هیدروپونیک، بیشترین مقدار فسفر و منیزیم در سیستم آکواپونیک و بیشترین مقدار کلسیم، سدیم، آهن و روی در سیستم کشت در خاک مشاهده شد. همچنین میزان کلروفیل، پروتیین، چربی، فیبر و خاکستر گیاه نیز تحت تاثیر محیط کشت قرار گرفت در حالی که تیمارهای مورد بررسی اثر معنی داری بر غلظت پرولین و هیدرات های کربن گیاه نداشتند. به طور کلی، نتایج این تحقیق بیانگر تفاوت سه بستر مورد بررسی بر صفات مرفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی علف لیمو به عنوان یک گیاه دارویی در مناطق خشک بوده و امکان استفاده از محیط های کشت هیدروپونیک و آکواپونیک به عنوان جایگزینی مناسب برای کشت این گیاه در این مناطق را نشان داد. با این حال، ضروری است که جنبه های اقتصادی تولید گیاه علف لیمو در سیستم های مذکور و همچنین اثر بستر کاشت بر ترکیبات ثانویه این گیاه در تحقیقات آینده مورد بررسی قرار گیرد.