تحلیل گفتمان انتقادی رمان «الطریق الطویل» نجیب الکیلانی بر اساس رویکرد «نورمن فرکلاف»

تحلیل گفتمان انتقادی، یکی از شیوه های جدید در تحلیل گفتمان و مطالعات زبان شناختی است که به بررسی صرف داده های زبانی اکتفا نکرده، بلکه فرآیندهای ایدیولوژیک و بافت های موقعیتی، اجتماعی و بینامتنی موثر بر شکل گیری گفتمان را نیز مورد توجه قرار می دهد. الگوی تحلیلی نورمن فرکلاف از مهم ترین رویکردها در تحلیل گفتمان انتقادی به شمار می رود. در این دیدگاه، گفتمان در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، تحلیل می شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و در پرتو رویکرد فرکلاف به بررسی سطوح گفتمان انتقادی رمان الطریق الطویل از نجیب الکیلانی می پردازد تا ایدیولوژی و گفتمان مد نظر نویسنده را تبیین کند. یافته های پژوهش نشان می دهد نجیب الکیلانی در رمان مذکور با بهره گیری از کارکرد واژگان و روابط معنایی بین آن ها، افعال مثبت و خبری، کاربرد جملات استعاری، دیدگاه خود را نشان داده است. همچنین وی با استفاده از بینامتنیت و فراخوانی مضامین اسلامی و متون قرآنی، به دنبال تبیین آثار و تبعات استعمار بر زندگی مردم مصر است. کیلانی با گفتمانی مبارزه طلبانه به بیان موضوعاتی همچون آزادی خواهی و ایستادگی در برابر ستم می پردازد و با تقویت روحیه مبارزه طلبی، به دنبال القای ایدیولوژی مد نظر خود و مفاهیمی چون به دست آوردن آزادی، استقلال و مبارزه با دشمن استعمارگر است.