مقایسه تطبیقی مولفه های اخلاقی با معماری بازار ایرانی مطالعه موردی: بازار کرمان و سمنان

بازار ایرانی به عنوان مهد اقتصادی_اجتماعی و فرهنگی در اکثر جوامع از ارزش والایی برخوردار بوده و نیز با صفات خاصه خود دارای هویت برجسته ای می باشد. امروزه به دلیل تغییر در ساختار فضاهای شهری، دگرگونی الگوهای اخلاقی1 زندگی مردم و عدم انطباق مناسب با فضای کالبدی سنتی، بازار درمعرض خطر تبدیل به فضایی جدا افتاده بدون توجه به جنبه های کالبدی و عملکردی گذشته آن، با رویکرد اخلاقی قرار گرفته است. این پژوهش بر آن است تا با مطالعه بازار سنتی، ضمن تبیین جایگاه آن به بررسی و استخراج معنا و کالبد با استفاده از مولفه های اثر گذار اخلاقی منبعث از آموزه های اسلامی بپردازد. نمونه های بررسی شده در این مقاله بازار سمنان و بازار کرمان می باشد.  شیوه توصیفی_ تحلیلی با رویکرد کیفی و نگرش کالبدی در این تحقیق مورد استفاده گرفته است. با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، میدانی و بررسی اسناد تاریخی و در بخش تحلیل با منطق قیاسی اطلاعات در بخش ادبیات و پیشینه پژوهش گردآوری شده است.

نتایج نشان می دهد ارزش های فضایی و معنایی در قسمت های مختلف بازار، با توجه به نقش هر قسمت تفاوت های اساسی دارد. لذا لزوم توجه به تغییرات و پیامدهای حاصل از جنبه کالبدی و عملکردی، برای افزایش ویژگی اجتماع2 پذیری بازار مشهود و ضروری است. بر اساس نتایج به دست آمده، این اصول با رویکرد اخلاقی در دو بخش سلبی و ایجابی قابل تفکیک است که از مهم ترین آنها می توان به ضرورت پرهیز از تظاهر3 بازار، تعریف حداقلی از نقش فراغتی بازار، ترکیب نقش اجتماعی- فرهنگی در بازار با مسجاد و قابلیت بازار برای تعظیم شعایر دینی و... اشاره کرد. این اصول به خوبی در شهرهای سنتی قابل مشاهده است.