بررسی و نقد رویکرد مفسران شیعه و اهل سنت در باره جدال حضرت ابراهیم در آیه 74 سوره هود

آیه 74 سوره هود حاوی گزارشی از مجادله ابراهیم با خداوند درباره قوم لوط است. در ارتباط با این موضوع گفتگوهای مفصلی میان مفسران فریقین و حتی متکلمین مطرح‏ و محمل بروز شبهاتی نیز شده‏ است. شبهاتی که گاه عصمت ابراهیم به صورت خاص و پیامبران به ‏گونه‏ای عام را به چالش کشیده است. برخی موضوع جدال را شخص لوط و برخی قوم لوط دانسته‏ اند. گروهی بر این باورند که جدال ابراهیم از باب جستجو و تحقیق بوده و برخی معتقدند جدال به معنای شفاعت است. پژوهش حاضر پس از احصاء آراء مختلفی که پیرامون جدال ابراهیم با خداوند مطرح شده، با بهره ‏گیری از روش تحلیل انتقادی مستند به آموزه ‏های قرآنی، به توصیف و نقد آراء مفسران فریقین در این موضوع می‏پردازد. توجه به شخصیت دلسوزی که از ابراهیم در قرآن کریم منعکس شده به نظر می‏رسد مفهوم جدال، خواهش و دعایی است از روی شفقت، به جهت یافتن راهی برای هدایت قومی که در آستانه عذاب الهی قرار گرفته‏ اند. اما از آن‏جهت که بر اساس علم الهی، این بازگشت ممکن‏ الوقوع نبوده، با درخواست ابراهیم مخالفت شده‏است. با عنایت به اینکه این جدال قبل از اعلام تصمیم قطعی پروردگار بوده، نافی عصمت پیامبر نیست.