برآمدن گفتمان ذره گرا در جمهوری سوم

دوران عمر جمهوری اسلامی را می توان به سه دوره تفکیک کرد: جمهوری اول که پس از استقرار جمهوری اسلامی در ابتدای دهه شصت آغاز می شود و تا پایان جنگ و پایان رهبری آیت الله خمینی ادامه دارد، دوره فضای توده ای ناشی از مشروعیت کاریزماتیک و همبستگی جنگی است. پایان جنگ، پایان کاریزما و آغاز آزادسازی اقتصادی، مشخصه های شروع جمهوری دوم است که دوره نزاع گفتمانی دموکراسی خواهی-اسلام گرایی است و تا پایان دهه هشتاد ادامه دارد. از انتهای دهه ی هشتاد دوران سوم جمهوری اسلامی آغاز می شود که تاکنون ادامه دارد و موضوع اصلی مقاله حاضر است. ادعای مقاله آن است که آن چه «پوپولیسم ذره گرا» می خوانم، مشخصه ی اصلی جمهوری سوم است. می خواهم نشان دهم که این «گفتمان ذره گرا» چگونه در طول این دوره در نتیجه ی همایندی مجموعه ای از رخدادها ممکن شد. گفتمانی که در آن فرد و خواسته های فردی مرکزیت دارد، هدف نهایی رسیدن به چیزی است که «موفقیت فردی» دانسته می شود و جای «آرمان جمعی» جمهوری اول را گرفته است و انواع روش های فردمحور از قبیل آموزش، کسب مهارت، مراقبت های درون گرای معنوی و عرفانی در این دوره رایج می شود. بسته شدن امکان های مختلف کنش جمعی، اجرای بخش های اصلی فرایند خصوصی سازی، و برآمدن مجموعه ای از گفتارهای فردمحور، زمینه هایی است که گفتمان ذره گرا در نتیجه همایندی آن ها ممکن می شود.