تاثیر دامنه های شمالی و جنوبی بر شاخص های ساختاری جنگل (مطالعه موردی: جنگل های تنگ دالاب استان ایلام)

این پژوهش با هدف آگاهی از وضعیت ساختاری جنگل های طبیعی منطقه تنگ دالاب ایلام و فراهم نمودن امکان بررسی روند تغییرات ویژگی های ساختاری این توده ها در طول زمان، به منظور برنامه ریزی و مدیریت جنگل، در دو جهت جغرافیایی شمالی و جنوبی انجام گرفت. به مرکز هرکدام از این دو رویشگاه، یک قطعه نمونه مربعی شکل یک هکتاری دائمی انتخاب و پیاده شدند. مشخصه های ساختاری توده براساس برداشت کامل پایه های درختی و روش فاصله ای (مبتنی بر نزدیک ترین همسایه) اندازه گیری شد. به منظور بررسی تراکم درختان از شاخص فاصله تا نزدیک ترین همسایه ها، تنوع الگوی مکانی از دو شاخص زاویه یکنواخت و کلارک و اوانز، آمیختگی گونه ای از شاخص مینگلینگ، اختلاف ابعاد درختان از شاخص های تمایز قطری و تاج پوشش درختان و تنوع درختی از شاخص ترکیبی تنوع ساختاری بهره گرفته شد. نتایج به دست آمده از شاخص زاویه یکنواخت (رویشگاه جنوبی 44/0 و رویشگاه شمالی 48/0) و کلارک و اوانز (رویشگاه جنوبی 07/1 و رویشگاه شمالی 09/1) در هر دو توده، نشان دهنده الگوی مکانی تصادفی متمایل به یکنواخت درختان بود. بررسی شاخص مینگلینگ حاکی از آمیختگی متوسط در توده شمالی (31/0) و بدون آمیختگی و خالص در توده جنوبی (0) می باشد. مقدار شاخص فاصله تا نزدیک ترین همسایه، در توده شمالی، 12/8 متر و در توده جنوبی 81/5 متر به دست آمد. نتایج بررسی دو شاخص تمایز قطری و تمایز تاج پوشش، نشان از تمایز کم در قطر (24/0) و تاج پوشش (24/0) در توده جنوبی و اختلاف متوسط تمایز قطری (41/0) و اختلاف زیاد تمایز تاج پوشش (51/0) در توده شمالی داشت. مقدار شاخص تنوع ساختاری ترکیبی در توده شمالی، 38/0 و در توده جنوبی 18/0 که حاکی از تنوع بیشتر توده شمالی در مقایسه با توده جنوبی بود. شاخص های به کار رفته در این تحقیق می توانند جهت تشریح ساختار و ویژگی های اکولوژیکی گونه های مختلف درختی به منظور افزایش پایداری اکوسیستمی و برنامه ریزی برای ایجاد ناهمگنی در ساختار توده مورد استفاده قرار گرفته و به مدیران جنگل در برنامه ریزی ها و اتخاذ تصمیم های مناسب کمک نماید. با این وجود کارایی این شاخص ها در برخی شرتیط توسط تعدادی از محققین مورد تردید است.