بررسی سبک شناسانه غزلهای ملک الشعراء قاری عبدالله

قاری عبدالله از شاعران چیره دست معاصر زبان فارسی در قلمرو افغانستان است. غزلهای او تا کنون از منظر سبک شناسی مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل سبک شناسانه پنجاه غزل منتخب از دیوان وی است که در آن مشخصه های سبکی غزلها در حوزه های زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار گرفته تا خوانندگان با مزایای شعری و شخصیت ادبی شاعر آشنا شوند.

پژوهش پیش رو، مطالعه ای نظری است که به شیوه پژوهش کتابخانه ای و روش تحلیلی-توصیفی انجام شده است. محدوده و جامعه موردمطالعه، دیوان قاری عبدالله به اهتمام عفت مستشارنیا بوده که توسط انتشارات عرفان به نشر رسیده است.

قاری با استفاده از اوزان مطبوع، قافیه ها و ردیفهای آهنگین، انواع تکرار، جناس و سجع، موسیقایی خاصی به شعرش بخشیده است. کابرد واژه های انتزاعی، واژه های جدید و استفاده از گروهای اسمی و کم توجهی به کاربرد واژه های عربی و عنایت به جمله های ساده و جابجایی در اجزای جمله از برجستگیهای مهم کلام وی است. در سطح ادبی، بسامد بلند تشبیه اضافی، استعاره مصرحه و نیز کاربرد فراوان آرایه های تناسب، تضاد و اغراق جالب توجه است. در سطح فکری نیز میتوان گرایش شاعر به عشق، وصف طبیعت، مباحث عرفانی و میهنی و بازتاب مسائل اجتماعی را ملاحظه نمود.

بررسی ما در دیوان غزلیات قاری عبدالله، نشان داد که شاعر در حوزه های سه گانه زبانی، ادبی و فکری موفقانه عمل نموده است. غزلهای قاری بیشتر در بحر هزج و رمل سروده شده و اغلب آنها مردف هستند. توجه شاعر به آرایه های لفظی (تکرار و سجع) زیاد است. واژه های عربی و بیگانه در شعر قاری کمتر به کار رفته و واژه های انتزاعی در سرودهایش بسامد بلند دارد. فراوانی جمله های ساده و وجه خبری از ویژگیهای دیگر غزلهای او به شمار میروند و از نظر تصویر، گونه های مختلف صور خیال (تشبیه، استعاره ، تشخیص و کنایه) تصویرآفرینی در شعر قاری شده است. اساسیترین موضوعات و مضامین در غزلهای شاعر، عشق، وصف طبیعت و مباحث عرفانی است.