حل چالش های پیش رو در مواجهه با روایات «وجبت له الجنه»

در متون حدیثی روایات زیادی وجود دارد که با تعابیری همچون «وجبت له الجنه» و نظایر آن، تعدادی از عناصر اعتقادی، اخلاقی و یا رفتاری را برجسته و مهم توصیف نموده و التزام به آنها را موجب قطعیت ورود انسان به بهشت معرفی کرده اند. ذکر این پاداش بزرگ و حیرت انگیز برای این عناصر، روایات مذکور را با چالش های مختلفی روبرو کرده است؛ از جمله اینکه در تلقی نخستین، این پاداش در ازای آن عوامل، نامتناسب و غیر قابل باور به نظر می رسد، و نیز وعده پاداش بهشت در ازای اعمالی به ظاهر اندک نظیر استغفار، موجب امیدواری کاذب و اباحه گری و جرات مندی بر انجام گناه در افراد می شود. همین امر سبب شده تا برخی در مواجهه با این احادیث رویکرد سلبی اتخاذ نمایند و نسبت به اصل صدور این روایات تردید کرده و آنها را ضعیف السند و یا مجعول تلقی کنند.در این مقاله، نگارنده کوشیده است ضمن بیان تحلیل آماری و ذکر نمونه هایی از این روایات، راهکارهایی برای حل چالش های مذکور ارائه نموده و رویکرد سلبی نسبت به این روایات و نادیده انگاشتن آنها را نادرست تلقی کرده است. از جمله احتمالاتی که برای برون رفت از اشکالات مذکور بیان شده است، می توان به عدم لزوم تناسب میان عمل و جزا ، تفاوت نهادن میان علت تامه و علت ناقصه و پرهیز از تمام نگاری «سبب»، تفاوت میان صورت «ملکی» و صورت «ملکوتی» اعمال، توجه به تفاوت مراتب بهشت و مقامات بهشتیان و مواردی دیگر اشاره نمود.