ردیف آغازین در شعر فارسی

ردیف آغازین را باید گونه ای از تکرار دانست که در شعر شاعران سنتی و معاصر، به وفور دیده می شود. این نوع تکرار که در آغاز بندهای شعر می آید، در شعر شاعران سنتی، از همان شاعران دوره های نخست، همانند منوچهری و ناصرخسرو دیده می شود. با این حال، در شعر برخی از شاعران، مانند سنایی، خاقانی و مولوی بیشتر دیده می شود. در شعر شاعران معاصر که فاقد وزن و قافیه و ردیف به صورت معمول و سنتی است، این ردیف ها بیشتر به چشم می آید. در شعر شاعرانی مانند فروغ فرخزاد و احمد شاملو این ردیف ها بسامدی بالاتر نسبت به شاعرانی چون نیما یوشیج، مهدی اخوان ثالث و سهراب سپهری دارد. ردیف آغازین، به شکل های مختلف وجود دارد و می توان آن را در سطح هجا، واژه، جمله و شبه جمله در شعر شاعران معاصر و سنتی یافت. هدف اصلی ردیف آغازین را باید جنبه موسیقیایی آن دانست. علاوه بر این، گاهی تکرار آن بنا به اغراض دیگری در شعر رخ می دهد که از آن جمله می توان به برجسته سازی، تاکید سرایندگان به منظور القای معانی خاص به مخاطبان و ایجاد انسجام در ساخت و محتوای شعر اشاره کرد. گاهی نیز ردیف آغازین، جنبه تفسیری پیدا می کند و در جایگاه ابزاری برای تبیین، توضیح بیشتر و روشن شدن مقصود شاعر به کار می رود؛ گویی شاعر، قصد توضیح و جا انداختن مطلبی را برای مخاطب دارد که با تکرار یک واژه یا عبارت، به این هدف دست می یابد. اهداف و اغراض دیگری نیز در این ردیف ها دیده می شود. این مقاله درصدد است که به ردیف های آغازین به صورت جامع، در شعر شاعران برجسته سنتی و شاعران نو فارسی بپردازد.