افزایش توامان رفاه کشاورزان و بهره وری توزیع آب، با احتساب قیمت تمام شده آب مطالعه موردی: شبکه آبیاری دشت قزوین

افزایش بهره وری آب یکی از سازوکارهای مدیریت مصرف آب است و ابزارهای اقتصادی نظیر قیمت آب می تواند منجر به کاهش مصرف و افزایش بهره وری شود. سد طالقان تامین کننده اصلی آب مورد نیاز بخش کشاورزی دشت قزوین است که در سال های اخیر به دلایل مختلف نظیر تغییر اقلیم و افزایش جمعیت مقدار آب تخصیص یافته به آن کاهش یافته است. عدم تغییر الگوی کشت و توزیع آب متناسب یا آب تخصیص یافته از یک سو و قیمت پایین آب از سوی دیگر سبب استفاده نادرست از آب در شبکه آبیاری دشت قزوین شده است. در این پژوهش در ابتدا به برآورد قیمت تمام شده آب با استفاده از روابط اقتصاد مهندسی و تاثیر آن بر درآمد کشاورزان در شبکه آبیاری دشت قزوین پرداخته شد. سپس، به بهینه سازی الگوی کشت و توزیع آب در صورت عرضه آب به قیمت هزینه تمام شده آن، با درنظر گرفتن رفاه کشاورزان پرداخته شد. برای بهینه سازی از الگوریتم ژنتیک و برای بررسی بهره وری آب از دو شاخص CPD و NBPD بهره گرفته شد. قیمت هر متر مکعب آب بر اساس هزینه های تمام شده در شبکه آبیاری دشت قزوین 8595 ریال برآورد شد. نتایج نشان داد عرضه آب با قیمت 8595 ریال در شرایط فعلی، باعث کاهش رفاه کشاورزان می شود. در حالی که با بهینه سازی الگوی کشت و توزیع آب علاوه بر تامین رفاه کشاورزان، مقدار تقاضای آب به میزان قابل توجهی کاهش می یابد و متوسط شاخص CPD حدود 69/4 درصد نسبت به وضعیت فعلی افزایش می یابد؛ بنابراین افزایش قیمت آب بدون بهینه سازی الگوی کشت و توزیع آب در شبکه آبیاری دشت قزوین نمی تواند راهکار مناسبی برای مدیریت منابع آب باشد.