ریشه های تاریخی نظریه حرکت جوهری

بدون شک، تفسیر واقعیت عالم طبیعت، یکی از مباحث اساسی فلسفه اولی محسوب میشود و از آغاز پیدایش فلسفه و عرفان، همیشه مورد بحث بوده است. ملاصدرا بر اساس نظریه حرکت جوهری، کل عالم طبیعت را مساوی با حرکت و صیرورت دانسته و به حرکت ذاتی آن، بسمت عالم ثبات، رای داده است. اکنون پرسش اینست که آیا این نظریه، نظریه یی بکلی ابتکاری است، یا مسبوق به سوابق تاریخی است؟ نوشتار پیش رو، با رویکرد توصیفی تحلیلی، نشان میدهد که این مسئله مسبوق به سابقه بوده و در یونان باستان، برخی فیلسوفان به حرکت تمام موجودات عالم طبیعت باور داشته اند؛ در عالم اسلامی نیز برخی فیلسوفان، تنها به حرکت در حوزه اعراض اعتقاد داشته و با انواع مناقشات و استدلالها، به رد نظریه حرکت جوهری پرداخته اند، اما دسته یی دیگر، از منظری متفاوت به عالم نگریسته اند و با نگاه عرفانی و با استناد به تجارب شهودی، کل کائنات را متجدد دانسته اند. ملاصدرا بر پایه این زمینه و گنج آماده، و تاثیرپذیری از آن، حرکت جوهری را متناسب با فلسفه وجودی خود، مطرح و بازنگری کرده و با اثبات آن و مبنا قرار دادنش برای بسیاری از مسائل فلسفی، طرحی دیگر درانداخت و بر آن اساس، هستی را در نگاهی کلان، به دو بخش ثابت و متغیر تقسیم نمود و بدنبال آن، نتایجی را در امور عامه و خداشناسی استنتاج کرد.