رویکرد تحلیلی بر معماری شمس العماره در تهران

معماری دوران قاجار، در سه شیوه مورد بررسی واقع میگردد. دوره اول شیوه اصفهانی، دوره دوم شیوه تهرانی و دوره سوم شیوه نئوکلاسیک است. موضوع مورد بحث در این پژوهش بنای شمس العماره واقع در مجموعه کاخ گلستان تهران، متعلق به دوره دوم قاجار به سبک معماری تهرانی میباشد. این سبک تلفیقی از معماری سنتی ایرانی با ویژگیهای کالبدی نئوکلاسیک غربی در دوران قاجار استو اهمیت این موضوع در این است که شمس العماره، به عنوان یکی از ساختمانهای پیشرو در معماری این دوره کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در پاسخ به این که چه عوامل و ویژگیهایی از معماری سبب منحصر بفرد بودن و شاخص شمرده شدن این اثر در دوره قاجار تاکنون می باشد، ارزیابی عناصر معماری کالبدی این بنا به تحلیل آن در دوره قاجار کمک شایانی خواهد کرد. پژوهش حاضر در نظر دارد که ویژگیهای کالبدی استفاده شده در بنای شمس العماره، متاثر از عناصر معماری ایرانی و معماری نئوکلاسیک غرب را بیان کرده و آن را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. این مقاله به روش تحقیق کیفی و با راهبرد تفسیری-تاریخی با استفاده از منابع کتابخانهای و مقالات معتبر و اسناد و متون تاریخی انجام گردیده است. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که علی رغم نقدهای وارده به معماری قاجار آثار شاخص ارزندهای نیز در آن زمان پدید آمد از جمله بنای شمس العماره که نمونه موفقی از معماری تلفیقی در ایران بوده و بکارگیری عناصر کالبدی سنتی و نئوکلاسیک غربی به خوبی در آن نمود پیدا کرده است. تحلیل و ارزیابی این عناصر کالبدی، اهمیت و ارزش این بنای پیشرو تاریخی در معماری ایران را آشکار ساخته و نقدهای وارده به خود را نقض می نماید.