روایت مرگ و شهادت در رمان شطرنج با ماشین قیامت از حبیب احمدزاده

اندیشیدن درباره مرگ و سخن گفتن از آن، از بن مایه های رایج در ادبیات هر قوم است. عمل ناممکن آفریدن از هیچ مانند حضور زندگی در مرگ تضادی است که منشا ایجاد اثر هنری است. در این میان، رمان «شطرنج با ماشین قیامت»، به عنوان یکی از برجسته ترین رمان های دفاع مقدس درباره مرگ دارای دو نگرش متفاوت از سوی شخصیت های منفی چون مهندس و شخصیت بسیجی چون راوی است که هریک از دریچه ای متفاوت به آن گریسته است.به همین جهت، نگارنده به هدف شناساندن انواع روایت مرگ و تفاوت آن با شهادت و نیز پاسخ به اینکه احمدزاده چگونه توانسته است از دو زاویه مادی گرا و معنوی گرا مرگ و شهادت را در رمان خویش تبیین نماید؛ به شیوه هایی روایی پرداخت مرگ اندیشانه و شهادت در این رمان توجه کرد. مطابق این جستار، فرهنگ ناشی از مفهوم شهادت، همواره در پردازش شخصیت های موسی و پرویز و فرمانده تجلی یافته است که مبتنی بر فرهنگ استقامت و پایداری و ایثار و فداکاری تا سر حد لقاء است. طرح داستان به خواننده می فهماند که علاوه بر قوی کردن اعتقادات قلبی باید در عمل نیز رفتاری انسانی و مطابق با ارزش های دفاع مقدس داشته باشد و همیشه آماده هر نوع شهادت طلبی ها و ایثاری برای تحقق اهداف دینش باشد