شناخت و بررسی استانداردهای فراداده ای در موزه ها (با تاکید بر موزه های ایران)

امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، موزه ها نقش موثری در ترویج فرهنگ و بالابردن سطح آگاهی عموم دارند و به عنوان مراکزی جهت حفظ و اشاعه فرهنگ یک جامعه قلمداد می شوند که در مرحله اول، نگهداری و سپس گسترش فرهنگ را برعهده گرفته اند. نگهداری از اثر موزه ای به عنوان نخستین گام در فرایند موزه ای شدن شیء نقش موثری در بقای آن دارد؛ فرایندی که در چندین مرحله و زیر نظر چندین کارشناس با گرایش های موزه داری، باستان شناسی، مستندنگاری و مرمت صورت می گیرد. از این رو مستندنگاری اثر موزه ای به عنوان مهم ترین و ابتدایی ترین مرحله در فرایند اشاره شده و به منظور حراست از اثر موزه ای، ضروری ترین اقدام است که به دانش مربوط به آن شیء می افزاید. این کار نه تنها از بعد هویت بخشی قابل توجه و مهم است بلکه در تولید محتوای آموزشی و پژوهشی نیز نقش موثری را در موزه ایفا می کند و به عنوان بستری به منظور تقویت زیرساخت های تولید محتوا برای شیء حائز اهمیت است. از این رو بهره گیری از سیستمی یکپارچه و جامع برای دسترسی بهتر به اطلاعات شیء موزه ای در تمام موزه ها قابل توجه و ضروری است. موزه ها برای طبقه بندی آثار خود از استانداردهای مختلفی استفاده می کنند که در این پژوهش با تمرکز بر مستندنگاری آثار موزه ای، انواع طبقه بندی فراداده ای موزه و استاندارهای مورد استفاده در موزه ها بررسی خواهد شد. این مقاله به روش توصیفی- تطبیقی، استانداردهای فراداده ای مطرح را که در موزه های مختلف جهان مورد استفاده قرار گرفته است، معرفی کرده و مورد مقایسه قرار داده است. از طرفی به منظور بررسی وضعیت شیوه های مستندنگاری آثار در موزه های کشور نیز موزه ملی ایران و موزه ملی ملک انتخاب شده و با انجام دادن مصاحبه به میزان اهمیت و نقش فراداده ها و استانداردهای مطرح پرداخته شده است. هدف این پژوهش شناسایی و معرفی انواع استانداردها و الگوهای مورد استفاده در مستندنگاری آثار موزه ای است که ضرورت ایجاد و اهمیت طبقه بندی فراداده ها و استانداردهای آثار موزه ای در موزه ها را نشان می دهد. نتایج حاصل بیانگر به کارگیری استانداردهای آزموده شده و مورد تایید جهانی است که فراداده ها را از زوایای مختلفی مشخص و طبقه بندی نموده و این امر کمک زیادی به ساماندهی بخش مستندنگاری موزه های کشور خواهد کرد و علاوه بر طبقه بندی استاندارد آثار، دسترس پذیری اطلاعات را نیز آسان می سازد. در موزه های مورد بررسی (موزه ملی ایران و موزه ملی ملک) با توجه به تنوع و کثرت آثار در هر دو موزه که حاوی حجم زیادی از اطلاعات هستند، موزه ملی ملک برای طبقه بندی فراداده ای در موزه از استانداردهای جهانی استفاده کرده است، اما موزه ملی ایران در این خصوص استانداردهای تعریف شده خود را دارد.