بازیابی میراث رجالی و روایی جبریل بن احمد فاریابی با تاکید بر رجال کشی

تاریخ رجال شیعه پیش از اصول اولیه رجالی از جهات مختلف روشن نیست و هر آنچه هست مروری گذرا و بنیاد نهاده بر حدس، بر درون مایه آن هاست. در راستای بازسازی منابع رجالی و نگارش تاریخ رجال شیعه، بازیابی آثار جبریل بن احمد فاریابی- به عنوان یکی از اساتید خراسانی پر بسامد کشی و صاحب کتاب رجالی- مهم به نظر می رسد. این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از شیوه هایی چون تحلیل اسناد و یافتن حلقه مشترک و تبیین روابط معنایی میان روایات سعی دارد تا شخصیت روایی و رجالی جبریل و آثار وی را بازیابی کند تا از این منظر الگو و مبنای وی در نقل روایات به عنوان یک رجالی نص گرای متقدم را کشف کند. بدین روی با ارزیابی روایات او از هریک از مشایخ؛ استناد وی به کتاب «الرجال» محمدبن عیسی به شکل سماع و «المذمومین و الممدوحین» محمدبن عبدالله بن مهران مشخص شد. این پژوهه ضمن تحلیل گرایش فاریابی به اندیشه های کلامی محمدبن عیسی و مخالفت وی با دیدگاه کلامی و حدیثی زراره، بهره گیری از منابع غالی و عدم انتساب کتاب مفاخر الکوفه و البصره به وی را نشان می دهد. نوشتار حاضر ضمن تبیین رویکرد وی به عنوان یک رجالی نص گرای مبنامند؛نشانگر آن است که کشی با توجه به شیوه تحدیث و اندیشه های جبریل؛غالبا از منقولات وی در شرح روایات دیگر بهره برده و کمتر به نقد آن ها پرداخته است.