قاعده اکرام در تربیت از منظر فقهی

«کرامت» انسان در عصر حاضر به خصوص، در اعلامیه حقوق بشر، مورد توجه قرار گرفته است؛ اما «کرامت ذاتی و اکتسابی» انسان، از دیرباز در ادیان آسمانی مطرح بوده است. «کرامت» می تواند یکی از مبانی انسان شناختی تربیت باشد و «إکرام»، بعنوان یک اصل بر تمام اقدامات تربیتی حاکم گردد. «فقه تربیتی» به مثابه دانشی نو در تربیت پژوهی، درحال رشد است و صورت بندی قواعد در آن اهمیت مضاعف دارد. مساله نوشتار حاضر، امکان سنجی ملاحظه «إکرام» به عنوان یک «قاعده» در فقه تربیتی است که با روش اجتهادی برای اثبات مفاد این قاعده، مستندات قاعده را می کاود. نتایج تحقیق نشان می دهد، «إکرام» به لحاظ مفهومی «به هر اقدامی اشاره دارد که شخص نسبت به دیگری انجام می دهد تا شرافت او حفظ شود یا هر اقدامی است که شرافت فرد را حفظ می کند». بر اساس دلیل قرآنی آیه هفتادم سوره اسراء، «اصل قاعده اکرام»، قابل اثبات است و بر اساس ادله عقلی و نقلی، نظیر دلالت روایت «اکرموا اولادکم» و دلالت بسیاری از روایات منقول درباره «سیره و گفتار معصومین»، إکرام کودکان «مستحب» است و حکم رعایت کرامت متربیان در تربیت، «مستحب» است. معتبرترین دلیل بر این امر، آیه هفتاد سوره اسراء، و تضافر روایاتی است که در خصوص «تکریم کودکان» وارد شده است. این تحقیق نشان داده که إکرام در جایجای تربیت مصداق دارد و در مباحث مختلف فقه تربیتی قابل تطبیق است و استحباب إکرام، به شایستگی می تواند در قامت یک قاعده فقهی، در قلمروی فقه تربیتی بکار رود.