بررسی مقایسه ای خصوصیات ضدباکتریایی عصاره هیدرو الکلی گیاه بومادران و فنل بر روی گروهی از باکتری های روده ای در محیط آزمایشگاهی

بومادران یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده آستراسه است که کاربرد زیادی در علوم پزشکی دارد. در بین گیاهان دارویی شاید کم تر گیاهی را بتوان همانند گیاه بومادران یافت که از نظر شهرت، گستره دسترسی در نواحی مختلف جهان و وسعت، کابرد داشته باشد. هدف از مطالعه حاضر سنتز عصاره بومادران و بررسی اثرات ضد باکتریایی آن بر روی گروهی از باکتری های روده ای و مقایسه خواص ضد باکتریایی آن با فنل می باشد.

این مطالعه به صورت تجربی در اردیبهشت سال1402 در آزمایشگاه میکروبیولوژی دانشکده علوم پزشکی خلخال انجام گردید. اندام های هوایی گیاه بومادران نانسی با شماره هرباریوم 1753 از دامنه کوه های اردبیل تهیه و پس از تعیین هویت، عصاره این گیاه با روش هیدرو الکلی استخراج شد. در این روش پس از تهیه گیاه و خشک نمودن اندام های هوایی گیاه، مقدار g10 از آن در یک هاون استریل خرد شد، سپس در ارلن ریخته شده و مقدار mL50 اتانول 100 درصد به آن اضافه گردید. پس از 24 ساعت اختلاط در دستگاه همزن مغناطیسی با استفاده از قیف بوخنر دارای کاغذ صافی واتمن و پمپ خلاء، اجزای باقیمانده گیاه جدا گردید. سپس مقدار معینی آب مقطر (mL 20) به محلول مورد نظر اضافه و دوباره در دستگاه همزن مغناطیسی با دمای 80 درجه سانتی گراد، قرار داده شد تا الکل به طور کامل از راکتور خارج شود. اثر ضد باکتریایی عصاره گیاه بومادران به روش انتشار دیسک و میکرو براث دایلوشن (micro broth dilution) بر روی گونه های استاندارد باکتری های خانواده انتروباکتریاسیه شامل سویه های باکتریاییکلبسیلا پنومونیه (ATCC:10031)، اشرشیاکلی (ATCC: 23591)، شیگلا دیسانتری (ATCC:25922) و انتروباکتر آئروژنز (ATCC:13048) انجام شد. تمامی آزمایشات براساس دستورکارهای موسسه استانداردهای آزمایشگاهی و بالینی (Clinical and Laboratory Standards Institute: CLSI) انجام گردید.

 در مطالعه حاضر با افزایش غلظت عصاره بومادران، میزان رشد باکتری ها کاهش یافت. مقدار حداقل غلظت بازدارندگی (Minimum Inhibitory Concentration: MIC) عصاره بومادران برای باکتری های کلبسیلا پنومونیه و آنتروباکتر آئروژنز برابر 25/6 درصد و برای باکتری های شیگلا دیسانتری و اشرشیاکلی به ترتیب برابر 5/12 و 25 درصد به دست آمد. هم چنین مقدار حداقل غلظت کشندگی (MBC Minimum Bactericidal Concentration:) عصاره بومادران برای باکتری های شیگلا دیسانتری، کلبسیلا پنومونی و آنتروباکتر آئروژنز برابر 25 درصد و برای اشرشیاکلی برابر50 درصد به دست آمد. نتایج حاصل از MIC وMBC نشان می دهد که حساس ترین باکتری به عصاره بومادران در بین باکتری های مورد مطالعه انتروباکتر آئروژنز و مقاوم ترین آن اشرشیا کلی می باشد. قطر هاله عدم رشد برای باکتری های شیگلا دیسانتری، اشرشیاکلی، کلبسیلا پنومونیه و آنتروباکتر آئروژنز به ترتیب 19، 18، 20 و 23 میلی متر به دست آمد. این آزمایش نیز نشان داد که باکتری های انتروباکتر آئروژنز حساس ترین و اشرشیاکلی مقاوم ترین باکتری در بین باکتری های مورد بررسی می باشد. مقایسه خاصیت ضدباکتریایی عصاره بومادران با فنل، نشان داد که عصاره بومادران نسبت به فنل در زمان های 5 ،10 و 15 دقیقه زمان تماس در غلظت های پایین تر نیز اثر باکتری کشی داشت. در این آزمایش مقاوم ترین باکتری شیگلا دیسانتری و حساس ترین باکتری اشرشیاکلی و انتروباکتر آئروژنز می باشد. علت این که نوع باکتری مقاوم و حساس در روش مقایسه اثر ضدباکتریایی عصاره بومادران با فنل با نتایج حاصل از آزمایشات MIC ، MBC و قطر هاله عدم رشد کمی متفاوت بود، احتمالا مربوط به کاهش زمان تماس عصاره با باکتری می شود.

نتایج پژوهش کنونی نشان داد که عصاره هیدروالکلی گیاه بومادران در حذف باکتری های گرم منفی روده ای بسیار موثر است. هم چنین عصاره هیدروالکلی گیاه بومادران در حذف باکتری های گرم منفی نسبت به فنل موثرتر است