مطالعه شمارش کروموزومی و ارزیابی برخی ویژگی های کاریوتایپی تعدادی ازگونه های چوبی جنگل های هیرکانی

انجام مطالعات سیتوژنتیکی در گونه های گیاهی و همچنین جمعیت های متعلق به آنها، به ویژه گیاهان وحشی و بومی، به دلیل فراهم کردن اطلاعات کمی درمورد تاریخچه تکاملی گیاه، تعیین قرابت های بین گونه ها، تعیین مشخصات کاریولوژیکی و غیره از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. در این پژوهش، شمارش کروموزومی و ارزیابی ویژگی های کاریوتایپی پنج گونه چوبی متعلق به سه خانواده Ulmaceae ،Cornaceae و Rhamnacae در جنگل های هیرکانی مطالعه شد. مطالعات کروموزومی با استفاده از مریستم نوک ریشه به روش کلاسیک انجام شد. براساس نتایج، تمام گونه های مورد مطالعه دیپلوئید بودند. اعداد کروموزومی سه گونه سیاه ال (Cornus australis) (2n=2x=22)، تنگرس (Rhamnus sintenisii) (2n=2x=26) و آزاد (Zelkova carpinifolia) (2n=2x=28) برای اولین بار از جهان گزارش می شوند. همچنین، دو گونه ملج (Ulmus glabra) و اوجا (U. minor) با عدد کروموزومی (2n=2x=28) برای اولین بار از فلور ایران گزارش می شوند. از نظر طول کروموزومی، کوچک ترین طول کروموزوم (0/9 میکرومتر) در تنگرس و بزرگ ترین آن (2/34 میکرومتر) در ملج مشاهده شد. کروموزوم ها در سه گونه تنگرس، ملج و آزاد از نوع متاسانتریک و ساب متاسانتریک بودند. در اوجا، علاوه بر کروموزوم های فوق، کروموزوم های ساب-تلوسانتریک نیز مشاهده شدند. سیاه ال نیز دارای کروموزوم های متاسانتریک به دو فرم M و m بود. از نظر تقارن، کروموزوم های سه گونه تنگرس، اوجا و آزاد در طبقه 2A، سیاه ال در طبقه 1A و اوجا در طبقه 3A قرار داشتند. با توجه به محدودیت مطالعات مشابه در گونه های جنگلی، انجام این پژوهش در شناسایی ویژگی های سیتوژنتیکی گونه های مورد مطالعه نقش مهمی ایفا می کند.