تاثیر قارچ Rifai Trichoderma harzianum بر زنده مانی، رشد و تغذیه نهال های فندق جنگلی در شرایط عرصه جنگل فندقلو

فندق جنگلی (Corylus avellana L.) از خانواده Corylacesae جزء گونه های پیشگام در مراحل اولیه توالی جنگل فندقلو است و نقش بسیار مهمی در احیای جنگل های مخروبه دارد. متاسفانه در سال های اخیر تبدیل کاربری، چرای دام، آتش سوزی و قطع درختان از عوامل موثر در تخریب این جنگل با ارزش بوده است. درصد زنده مانی و رشد رویشی اندک در سال های اولیه نهال فندق افزایش هزینه های تولید نهال های دانه رست در نهالستان و هم تاخیر در برنامه های جنگلکاری را سبب می شود. این پژوهش با هدف تاثیرT. harzianum بر استقرار و بهبود مشخصه های رشد و تغذیه ای برگ نهال های فندق در شرایط عرصه انجام شد.

در اوایل اردیبهشت 1396 در نهالستان فندقلوی اردبیل، خاک اطراف ریشه نو نهال های گلدانی فندق، تولید شده از سه مبداء فندقلو (جنگل فندقلوی اردبیل)، مکش (جنگل آق اولر گیلان) و مکیدی (ارسباران) با قارچT. harzianum مایه زنی شدند. سپس، در آبان 1397، نهال های یکساله فندق به اراضی زراعی حاشیه جنگل فندقلو منتقل شدند و با توجه به دو فاکتور فوق (مایه زنی، مبدا بذر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار 25 تایی در شرایط دیم کشت شدند و درصد زنده مانی، رویش قطر یقه، ارتفاعی و تغدیه ای نهال های فندق درطی چهار سال اندازه گیری شد.

نتایج پس از چهار سال نشان داد همه مشخصه های مورد بررسی تحت تاثیر تیمار تلقیح قارچ قرار گرفتند. اثر اصلی مبداء نهال و قارچ بر همه صفات مورد بررسی در سطح پنج و یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل مبداء نهال× تلقیح قارچ بر صفات درصد زنده مانی، زی توده ریشه در سطح یک درصد و برای رویش قطری یقه و ارتفاعی و زی توده ساقه و برگ و عناصر تغذیه ای برگ نهال های فندق در سطح خطای یک و پنج درصد معنی دار بود. طوریکه که نهال های تلقیح شده هر سه مبداء، از لحاظ همه صفات مورد بررسی دارای بیشترین مقدار در مقایسه با نهال های شاهد بودند. بیشترین مقدار اندازه صفات مورد مطالعه به نهال های مبداء فندقلو در تلقیح با قارچT. harzianum اختصاص داشت. طوری که در این نهال ها زنده مانی 8/65 درصد، رویش قطر یقه 2/52 درصد، رویش ارتفاع 6/54 درصد، زی توده های خشک ریشه، ساقه و برگ به ترتیب 603/48، 5/46 و 40/37 درصد و غلظت عناصر غذایی برگ شامل نیتروژن 81/27 فسفر 23/23، پتاسیم 7/34 درصد نسبت به نهال های مایه زنی نشده مبدا فندقلو افزایش داشت. اگرچه پاسخ نهال های از نظر صفات مورد مطالعه با هم متفاوت بود. نهال های فندق با مبداء فندقلو و مکش از لحاظ صفات مورد مطالعه در مقایسه با مبداء مکیدی برتر بودند.

برای تولید نهال قوی فندق جهت جنگلکاری در اراضی مستعد فندقلوی می توان از دو مبداء فندقلو و مکش استفاده کرد. در نهایت می توان با توجه به یافته های این تحقیق، از T. harzanium به عنوان برای افزایش درصد موفقیت و بهبود مشخصه های رویشی نهالکاری های فندق استفاده کرد.