بررسی شناختی مفهوم سازی نام اندام «عین» در اصطلاحات زبان عربی

بنا بر یافته های زبان شناسی شناختی ، بدن انسان و تجربه های فیزیکی او نقش مهمی در معماری شناختی وی دارد؛ موضوعی که تحت عنوان «شناخت بدنمند» از محوری ترین اصول نگرش شناختی به زبان است. یکی از نمود های این اصل، استفاده از بدن واژه ها در توصیف مفاهیم انتزاعی است؛ پدیده ای که در همه زبان ها یافت می شود و بستری مناسب برای مطالعه مفهوم پردازی های ذهنی و به تبع آن فرهنگی هر قومی است. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، نام اندام «عین» را به عنوان پربسامدترین اندام واژه در فرهنگ سه جلدی «المعجم الموسوعی للتعبیر الاصطلاحی فی اللغه العربیه» اثر «محمد محمد داود» مورد واکاوی قرار داده است تا مشخص نماید عرب زبانان چگونه و در مفهوم سازی چه حوزه هایی از آن استفاده کرده اند؟ بررسی داده ها حاکی از آن است که نام اندام «عین» در این زبان ابزاری شناختی است که مفهوم پرداز حوزه های مقصد متعددی است که بیشتر آن ها حوزه های انتزاعی هستند و با حوزه های مقصد متداولی که «کووچش» (1946) معرفی کرده است همخوانی دارند؛ «حالت ها و کنش های روان شناختی و ذهنی»، «تجربه ها» و «فرآیندهای اجتماعی» ازجمله آن هاست که در این میان، بسامد «حوزه های عملکردهای روان شناختی و ذهنی» قابل تامل است. تحلیل شناختی این اصطلاحات با سازوکار های شناختی استعاره مفهومی، مجاز مفهومی و دانش متعارف قابل انطباق است که نگاشت های استعاری «چشم، ظرف است»، «چشم، انسان است» و مجاز «ابزار به جای کنش»، از بیشترین فراوانی برخوردار است.