شواهدی نویافته از رشد پیچیدگی های اجتماعی دشت قزوین در آغاز هزاره اول پیش از میلاد

قره تپه سگزآباد تنها محوطه عصر آهن دشت قزوین است که در آن کاوش های گسترده ای انجام شده  است. متاسفانه به دلیل تخریب لایه های فوقانی این تپه، اطلاعات از اواخر هزاره دوم و اول پیش ازمیلاد منطقه بسیار اندک است. کمبودی که برطرف شدن آن کمک شایانی به درک درست تر چگونگی ادغام مناطق مختلف فلات ایران در حکومت های پسین خواهد نمود. در کاوش های باستان شناختی سال 1395، گورستان جدیدی متعلق به نیمه نخست هزاره اول و اواخر هزاره دوم پیش ازمیلاد در شرق قره تپه کشف گردید. با توجه به اهمیت گورستان ها در مطالعه جنبه های مختلف اجتماعی ، فرصت پاسخ به پرسش هایی در زمینه نوع ساختار اجتماعی جوامع منطقه و تطبیق نتایج حاصل از مطالعه این یافته ها با منابع آشوری فراهم گردید. فرضیات اولیه ای در ارتباط با وجود جامعه ای از نوع خا ن سالار در منطقه و اشاره به آن در منابع آشوری مطرح  است. براساس تحلیل یافته های باستان شناختی گورستان شرقی قره تپه سگزآباد و مطالعات کتابخانه ای معتقدیم جامعه ای سلسله مراتبی با انتقال جایگاه اجتماعی موروثی دست کم از اواخر هزاره دوم پیش ازمیلاد در منطقه شکل گرفته است. هم چنین یافته های متعلق به نیمه نخست هزاره اول پیش ازمیلاد بیانگر وجود شواهدی از تفکیک فضای گورستان، تاکید بر شجره، رشد جمعیت، ظهور سازه خشتی بزرگ، گسترش روابط فرامنطقه ای و تشدید تولید اشیائ فلزی (آهن و مفرغ) است. این یافته ها گواهی بر رشد پیچیدگی های اجتماعی با آغاز هزاره اول پیش ازمیلاد در منطقه هستند. افزون بر این، در برخی از منابع مکتوب برجای مانده از پادشاهان آشور نو، به محلی با نام «بیت - کپسی» اشاره شده است؛ این محل توسط برخی از پژوهشگران، در منطقه دشت قزوین جایابی شده است. براساس منابع آشور نو «بیت- کپسی» نوعی سازمان سیاسی منطقه ای یا جامعه خان سالار در سده 8 پ.م. در منطقه است. اگر جایابی بیت- کپسی در دشت قزوین صحیح باشد، یافته های باستان شناختی این گورستان که حاکی از رشد پیچیدگی های اجتماعی در منطقه است، از روند ظهور آن حمایت می کند.