بررسی فقهی وحقوقی موقوفات در جنگل های شمال ایران

در فقه اسلامی، منابع طبیعی و به ویژه جنگل ها و مراتع احکام خاصی وضع شده است. از نظر فقهای شیعه، منابع طبیعی از جمله انفال بوده، در مالکیت امام هستنند. اگر مرتع و جنگلی باشد که وقف شده باشد. این وقف در حالی صحیح و معتبر می باشد که انسان در به وجود آمدن آن جنگل و مرتع دخیل باشد. اما موضوع مهم مورد بحث این است که ساکنین جنگل های شمال ایران و دیگر نقاط جنگلی کشور در طول قرون متمادی و به استناد تاریخ و اشیای بسیار قدیمی کشف شده در جای جای استان های شمالی ایران و دیگر مکان های مشابه، دارای سابقه سکونت چندهزار ساله در دل جنگل ها بوده اند و خود را مالک آن مناطق می دانستند. این احساس مالکیت در جنگل باعث می شد برخی از مومنین اراضی جنگلی تحت کنترل خود را برای امور مختلف وقف می نمودند. با وضع قانون ملی شدن جنگل ها، چالش وقف این اراضی مطرح شد، لذا قانون، اراضی موقوفه پیش از تصویب این قانون را پذیرفت، اما موقوفات پس از آن را به دلیل وقف مال غیر توسط دیگری نپذیرفت. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و با استناد به منابع فقهی و حقوقی به روش تحلیل محتوا به بررسی صحت موقوفات اراضی جنگلی پس از تصویب قانون ملی شدن جنگل ها پرداخت. نتیجه حاصل از پژوهش آن است: اگر شخصی جنگل مخروبه را آباد سازد آن بخش مال او بوده و وقف آن بلا اشکال است.