جنسیت و هویت زنانه در ترانه های امروز ایران

هدف این پژوهش، بررسی جنسیت و برساخت هویت زنانه در ترانه های عاشقانه امروز بود. از آنجا که ترانه یکی از قالب های رسانه با بیان مضامین فرهنگی است و نسل نوجوان و جوان مصرف کننده اصلی موسیقی روز و ترانه های عاشقانه هستند، این تحقیق به مطالعه جنسیت و چارچوب نقشی زن در متن ترانه پرداخت. روش پژوهش کیفی و از دسته مطالعات تحلیل محتوا بود تا مولفه هایی که هویت و نقش جنسیتی زنانه را می سازند شناسایی شوند. جامعه آماری پژوهش، متن گزیده ای از ترانه های عاشقانه ایران بود و از میان آثار پرشمار خوانندگان مرد انتخاب شد. به عنوان جامعه آماری، بر آثار پرمخاطب تر در بازه سال های 1395 تا 1400 تمرکز شد و درنهایت پنجاه ترانه نمونه آماری این تحقیق را تشکیل دادند. در روند تحلیل محتوای مضمونی، کدگذاری حول مضامینی که جنسیت زنانه را بازنمایی می کند انجام گرفت و به جز نگارنده، دو کدگذار دیگر مشارکت کردند. برای بررسی پایایی بین کدگذاران از ضریب آلفای کریپندورف استفاده شد و این پایایی تصدیق شد. تحلیل محتوا از منظر برساخت جنسیت زنانه نشان داد موضوعیت زن در این ترانه ها که حاکی از عشق و دلبستگی مرد به زن است، با سه نقش جنسیتی برای زن برساخت می شود: 1. زن منفعل و گاه تحت سلطه، 2. ابژه جنسی و عشوه گر، 3. بی تعهد و اتکاناپذیر. نتایج گویای آن بود که در روایت جنسیت زنانه، کنش آگاهانه، قدرت و آزادی انتخاب برای زن متصور نیست و بازنمایی هویت زنانه، مصداق برساختی است که با گفتمانی هژمونیک و مردسالار همسویی دارد.