تحلیل جنگ جمل بر اساس الگوی کنشی گریماس (مبتنی بر داده های نهج البلاغه)

یکی از جلوه های دوران خلافت امیرالمومنین علیه السلام، نبردهای آن حضرت و نحوه ی تعامل ایشان با ناسازگاران آن دوران است. برخی از وقایع این نبردها نیاز به کاویدن دارد تا زوایای مختلف آن روشن تر شود. دانش «روایت شناسی» و استفاده از علوم جدید می تواند به تفصیل و شرح این وقائع کمک کند. ازجمله نظریه پردازان این عرصه الگیرداس گریماس است که بافت روایت را به شکل گرامری و دستوری زبان نزدیک دانسته و با چشم پوشی از تفاوت محتوای داستان، آن را دارای شاکله ای کلی می داند. گریماس برای تفسیر روایت یک طرح کلی با شش کنشگر معرفی می کند تا زوایای پنهان آن را برای مخاطب روشن شود. این جستار با روش توصیفی - تحلیلی درصدد است، ارکان مختلف این الگوی شش بخشی را بر روی روایت نهج البلاغه از نبرد جمل، پیاده نموده و دریافتی شاکله مند از حوادث این جنگ ارائه نماید. نتایج این پیاده سازی نشان می دهد که نهج البلاغه در هر شش بخش الگوی کنشی گریماس، عبارات قابل توجهی را در میان گزارده است. کاوش گزاره های نهج البلاغه نشان می دهد که کنشگر اصلی طلحه و زبیر بوده اند و کنش سایر افراد حول حرکت و رفتار آنها می چرخد.