تعیین و اولویت بندی معیارهای انتخاب گونه های گیاهی شهری

امروزه توجه به کیفیت محیط زیست در طراحی شهری، نقش مهمی در بهبود سطح کیفیت زندگی افراد پیدا کرده است. فضای سبز شهری به عنوان نوعی از کاربری زمین با بازدهی بالا از نظر چهار محور ارایه خدمات اکوسیستمی، اکولوژیک، زیبایی شناختی بصری و اقتصادی برای شهروندان، تاثیر به سزایی در بهبود کیفیت محیط زیست شهری دارد. از این رو، هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی معیارهای انتخاب گونه های گیاهی در چهار محور یاد شده، جهت بهبود کیفیت محیط زیست شهری است.

در این پژوهش 96 معیار از مرور منابع علمی و نظرات کارشناسان در چهار محور شاخص خدمات اکوسیستمی، اقتصادی، اکولوژیک و زیبایی شناختی بصری استخراج گردید. سپس با استفاده از روش دلفی در سه چرخه دریافت اطلاعات از پرسشنامه در سال 1402، نظرات 14 نفر از نخبگان دانش های محیط زیست، هنر، فضای سبز و برنامه ریزی شهری و گیاه شناسان پرسیده شد. در نهایت 76 معیار از 96 معیار معرفی شده برای انتخاب گونه ها، اولویت بندی و انتخاب شدند و 20 معیار از چرخه حذف گردیدند.

نتایج نشان داد در محور شاخص خدمات اکوسیستمی معیارهای ارزش زیبایی شناختی، گردشگری، تصفیه هوا، در محور شاخص اقتصادی معیارهای نهال، تجهیزات آبیاری، استهلاک و فرسودگی تجهیزات، در شاخص اکولوژیک معیارهای نیاز به آب، تعداد روزهای یخبندان در سال، متوسط تعداد روزهای آفتابی در سال و در شاخص ویژگی های زیبایی شناختی بصری فضای سبز معیارهای تنوع رنگ، تنوع بافت و حظ بصری جایگاه اصلی را به خود اختصاص دادند و برای اولویت بندی معیارهای زیبایی شناختی در نظر گرفته شدند.

در نظرگیری معیارهای یاد شده، منتج به انتخاب گونه های گیاهی متناسب با شرایط اکولوژیک و اقتصادی و با در نظرگیری جنبه های زیبایی شناختی بصری و میزان ارایه خدمات اکوسیستمی آن ها خواهد شد. از این رو، طراحان و مدیران شهری می توانند با استفاده از اولویت بندی معیارهای گونه های گیاهی معرفی شده در این پژوهش با صرف وقت و هزینه کمتر به انتخاب گونه هایی مناسب برای محیط شهری دست یابند.