توالی زمانی ترکیب، تنوع و غنای گونه ای در مراتع آتش سوزی شده فریزی، استان خراسان رضوی

آتش سوزی عاملی شایع، ویرانگر  و فاجعه آمیز در بسیاری از اکوسیستم های مرتعی است که نقش اکولوژیکی بسیار مهمی دارد و می تواند تنوع و ترکیب گونه ها را تحت تاثیر قرار دهد. منطقه کوهستانی فریزی که در شمال غربی رشته کوه های بینالود در شمال شرق ایران واقع شده است، دربرگیرنده ویژگی های خاص اقلیمی و جغرافیایی بوده و زیستگاهی مناسب برای گونه های مختلف گیاهی است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیرات آتش سوزی بر فلور، شکل زیستی، فرم رویشی، کلاس سنی گیاهان، تنوع و غنای گونه ای است. برای بررسی وقوع آتش سوزی، زمان پس از آخرین آتش سوزی در هر سایت با راهنمایی کارشناسان و مردم محلی منطقه فریزی مشخص شد. سایت های همگن اکولوژیک از آتش سوزی های دو سال اخیر (یک سایت با وقوع آتش سوزی در دو سال گذشته) و  (دو سایت با وقوع آتش سوزی در 11 و 21 سال گذشته) و یک سایت شاهد (بدون آتش سوزی) با شرایط اکولوژیک مشابه انتخاب شد.  سپس،  به منظور ارزیابی پوشش گیاهی طی فصل های رویشی بهار و تابستان 1401، درون هر سایت با روش سیستماتیک-تصادفی دو ترانسکت به طول 50 متر به شکل حرف T در طول و عرض دامنه (یک ترانسکت در طول دامنه و یک ترانسکت در عرض دامنه) ایجاد شد و بر روی هر کدام 6 پلات (کوادرات) یک متر مربعی قرار گرفت.  در هر سایت 12 پلات و در مجموع 48 پلات مستقر شد. ویژگی های فلوریستیک و شاخص های تنوع و غنای گونه ای اندازه گیری شدند. در مجموع تعداد 68 گونه گیاهی، متعلق به 19 تیره شناسایی شدند. تروفیت ها (36 درصد) و همی کریپتوفیت ها (30 درصد) شکل های زیستی غالب در این منطقه هستند. فراوانی کاموفیت ها (15 درصد) و فانروفیت ها (12 درصد) در درجه بعدی قرار دارند. نتایج حاصل از آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که فاکتور زمان پس از آتش سوزی به طور معناداری باعث تغییرات تنوع در بین سایت ها شده است تغییرات تنوع با فاکتور زمان همبستگی بالایی دارد. غنای گونه ای در سایت 11 سال بیشترین است و غنای گونه ای در سایت دو سال از سایت 21 سال کمی بیشتر است اما برای شاخص q1 سایت دو سال و 21 سال به هم نزدیک بوده و بیشترین مقدار تنوع در سایت 11 سال است که نشان می دهد تنوع در فواصل زمانی متوسط بیشترین است. آتش سوزی در بلندمدت باعث افزایش فورب های چندساله، بوته ای ها و درختچه ای ها شده است. بنابراین با توجه به میزان بارندگی و پتانسیل اکولوژیک منطقه، آتش سوزی به عنوان راهکار اجرایی جهت بهبود پوشش گیاهی توصیه می شود.