اعتبارسنجی روایات مذمت حکمرانی زنان؛ مطالعه موردی روایات ابوبکره

توسعه فعالیت و نقش پذیری زنان مسلمان در لایه های مختلف اجتماعی از جمله سیاست‎ورزی و کنش در حوزه حکمرانی، تحت تاثیر روایات مختلفی از جمله روایات «لن یفلح قوم ولوا امرهم إمراه»، «یخرج قوم هلکی لایفلحون قائدهم إمراه قائدهم فی الجنه» و «هلکت الرجال حین اطاعت النساء» که از ابوبکره نقل گردیده، همواره با چالش جدی مواجه بوده است و جایگاه زنان در فعالیت‏های اجتماعی را تنزل داده و این حوزه نقش‏آفرین را یکسره به مردان واگذار نموده است. این پژوهش برآن است با روش تحلیلی توصیفی و مبتنی بر منابع کتابخانه‏ای، نشان دهد ظهور چنین روایاتی که مورد استناد گسترده فقیهان در منع دسترسی زنان به موقعیت‏های اجتماعی و تصمیم‎گیری‎های کلان بوده است اساسا از چه جایگاهی برخوردار است و بستر ظهور چنین روایاتی چه بوده و نخستین بار در کجا و چرا مطرح گردیده است؟ نتایج این پژوهش نشان داد روایات مورد بحث از ابوبکره، برده آزاد شده پیامبر (ص)، در بصره مطرح شده و راوی در پی توجیه خود در عدم مداخله در جنگ جمل این متن را برساخته و به پیامبر منسوب نموده است. روایت "لن یفلح" و دو روایات مشابه آن علاوه بر ضعف در اسناد، متنی مغایر با گزارش‎های تاریخی است و این روایت با شواهد تاریخی حکمرانی عادلانه و عاقلانه دو ملکه ایرانی در حکومت ساسانی مغایرت قطعی دارد.