متمم های ریشه dā در زبان اوستایی و فارسی باستان

در زبان‏های ایرانی دوره باستان (اوستایی و فارسی باستان) علاوه بر ساختمان تصریفی می توان روابط نحوی و نقش‏های معنایی هر یک از حالت های دستوری و حاشیه‏ای را بررسی کرد. در این زبان‏ها، متمم های فعل که می‏توانند اسم، صفت و یا ضمیر باشند، از طریق حالت نشانی بازنمایی می‏شوند که با توجه به فعل بر نقش های گوناگونی دلالت دارند. بازنمایی متمم‏های فعل و کارکرد حالت‏ها با افعال مختلف، تاکنون جز اشاراتی مختصر، مورد توجه محققان این حوزه نبوده است. به این دلیل، بررسی این موضوع در زبان ‏های ایرانی باستان قدری مغفول مانده است. از این رو، در این نوشتار به بررسی متمم‏های یکی از ریشه‏های فعلی پرکاربرد و پربسامد زبان اوستایی، dā، پرداخته می شود که در متون اوستایی بیشتر در معانی دادن، آفریدن و قراردادن و در کتیبه‏ های فارسی باستان با بسامدی کم در معانی آفریدن و دادن آمده است. چنانکه از بررسی جملات حاوی ریشه dā برآمد، متمم های این ریشه، با توجه به معنی و بافت جمله در زبان فارسی باستان در حالت های مفعولی و برایی و در زبان اوستایی در حالت‏های مفعولی، برایی، اضافی و دری در نقش‎های معنایی متعددی چون موضوع/ کنش‏پذیر، پذیرنده، بهره‏ ور، تمیز و مکان ظاهر شده ‏اند.