بررسی تاثیر تعرفه های رایگان بر میزان مصارف بی رویه آب در استان خراسان جنوبی

یکی از مهمترین نهاده ‏ها در تمام بخش های اقتصادی هر کشور آب است. راه‏ حل کمبود منابع آب در ایران، اتخاذ تدابیری است که ساختار اقتصادی و الگوی مصرف آب را تغییر دهد. قیمت گذاری آب و تعیین تعرفه های مناسب، ابزاری قوی برای مدیریت تقاضا و بهترین رویکرد برای بهبود تخصیص و تشویق به حفاظت از منابع آبی است. از سال 1400در قانون بودجه ضوابطی برای بخشودگی، معافیت و تخفیف تعرفه ها ابلاغ گردید که طبق آن برخی از مشترکین از دادن هزینه آب مصرفی معاف شدند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تعرفه های رایگان بر میزان مصرف تنظیم شده است. جامعه آماری مورد بررسی شامل مشترکان شهری و روستایی کلیه شهرستان های استان خراسان جنوبی در بخش خانگی است. دوره پژوهش سالهای 1398 تا 1401  (48 ماه و 24 دوره) را شامل می شود. در انجام تحقیقات از آزمون t و آنالیز واریانس یکطرفه استفاده شده است. طبق نتایج حاصله متوسط مصرف مشترکین این طرح، از متوسط مصرف استان بالاتر است و بر خلاف انتظار حتی در تعطیلی های مربوط به کرونا نیز میزان مصرف مشترکین مراکز آموزشی و مذهبی کاهش نیافته است که بیانگر استفاده های غیر ضروری در این بخش ها است و لذا متاسفانه طرح تعرفه های رایگان به صورت موجود، مشترکان را به کاهش مصرف تشویق نکرده و فرهنگ صرفه جویی در مصرف آب را در جامعه و بین مشترکین مربوطه ترویج نمی کند. تعرفه رایگان خسارت زیادی را به شرکت های آب و فاضلاب کشور وارد می کند. در نتیجه وجود عامل و یا عوامل دیگر در کنار تعرفه های رایگان و یا جایگزین این تعرفه ها با عوامل دیگر درجهت کاهش مصرف لازم و ضروری است. در مجموع، نتایج این مطالعه دلالت بر ضرورت بازنگری و پایش سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های تعرفه گذاری دارد. براین اساس پیشنهاد می شود با اصلاح نظام قیمت گذاری آب بهره وری مصرف آب افزایش یابد.