بررسی واژگان «مکر» و «کید» در قرآن با توجه به اصل عدم ترادف

یکی از ابعاد اعجاز قرآن، اعجاز بیانی قرآن است. در متون بلاغی واژگان دارای تشخص بوده و تک تک واژگان قرآنی با ظرافت و دقت کامل انتخاب شده‏اند؛ به گونه‏ای که هیچ واژه‏ای نمی‏تواند جایگزین واژه دیگری شود و در صورت جایگزینی، نه تنها فصاحت و بلاغت؛ بلکه معنا یا حداقل بخشی از معنا نیز از دست می‏رود. این نظریه با عنوان «اصل عدم ترادف در قرآن» مطرح شده است؛ اصلی که وجود واژگان مترادف در قرآن را منتفی می‏داند.بسیاری از مفسران واژه‏ «کید» و «مکر» را مترادف دانسته‏اند؛ از این رو، مقاله حاضر به بررسی مفهوم این دو واژه می‏پردازد. در این راستا، ابتدا معنای «مکر» و سپس «کید»، بررسی و در نهایت وجوه اشتراک و افتراق آن دو تبیین می‏شود. در این مقاله، آنچه در معنایابی واژگان قرآنی مورد استناد قرار گرفته، کاربرد قرآنی واژه و مصادیق آن در قرآن است و برای استخراج موارد کاربرد قرآنی از سیاق آیات بهره جسته و در واقع معنای واژگان در قرآن از قرآن استخراج شده است؛ چرا که چه بسا واژه‏ای جدای از معنای لغوی، عرفی و حتی روایی آن، در قرآن مفهوم ویژه و اختصاصی داشته باشد.مهم‏ترین تفاوتی که بین مفاهیم این دو واژه یافت شد، آن است که «مکر» نقشه و طرحی در جهت ضربه زدن به طرف مقابل و «کید» اقدامی عملی در این راستا است.