زمان و زمان اندیشی در اندیشه سیاسی و شعر اخوان ثالث

مقوله ی زمان به عنوان یکی از دغدغه های فکری انسان، همواره ذهن آدمی را در دوره های گوناگون به خود مشغول ساخته است. زمان از مباحث مهم فلسفی به شمار می رود که اگرچه حکیمان و متکلمان فراوانی پیرامون آن اندیشیده و سخن رانده اند، اما هنوز به دلیل پیچیدگی ها، تفاوت و تناقضات آرای صاحبنظران پیرامون آن و نیز دامنه ی گسترده ی آن، نیاز به پژوهش های ژرف اندیشانه در این زمینه احساس می شود. ادبیات یکی از آبشخورهای مهم زمان به شمار می رود. شاعران و نویسندگان در دوره های گوناگون، به فراخور فضای حاکم، از عنصر زمان بهره برده اند. اخوان ثالث از جمله شاعران معاصر است که زمان در اشعارش بازتابی گسترده دارد؛ لذا، هدف از انجام پژوهش حاضر که به شیوه ی توصیفی-تحلیلی انجام شده، زمان و زمان اندیشی در اندیشه و شعراخوان ثالث است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بطور کلی زمان در شعر اخوان ثالث، زمان گاه شمارانه و لحظه به لحظه و خطی است. وی در پردازش زمان های جزئی، بیش از همه از واژه ی شب بهره برده است. در زمینه ی زمان اسطوره ای یا چرخه ای، شاعر به چندین مقوله پایبند است: گذشته ی درخشان، دیرکردگی، روزمرگی، امید به آینده، میل به نامیرایی و جاودانگی. نقطه ی عطف کاربرد زمان در اشعار روایی اوست. وی در سرایش این دست از اشعار سه مقوله ی: نظم، تداوم و بسامد را در نظر داشته است. در مجموع در اشعار اخوان، انسانی را می بینیم که مقهور زمان است و بیشتر بر آن است تا از حال و آینده به گذشته ای بگریزد که برای او یادآور روزهای خوشی است که امید به بازگشت آن دارد.