ارزیابی برنامه های توسعه سند چشم انداز 1404 ایران از منظر محیط زیستی

بهره مندی از محیط زیست مطلوب، سازگاری توسعه با محیط زیست و تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی از مهمترین ماموریت های سند چشم انداز 1404 می باشد. در این راستا، ارزیابی برنامه های پنجساله سند چشم انداز 1404 می تواند به تحقق ماموریت های محیط زیستی کشور کمک کند. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی و اولویت بندی برنامه های توسعه سند چشم انداز 1404 از منظر محیط زیستی می باشد. اطلاعات مورد نیاز از مرکز سیاست و قانون محیط زیستی دانشگاه ییل و مرکز شبکه بین المللی اطلاعات علوم زمین دانشگاه کلمبیا در بازه زمانی 2022-2005 استخراج گردید. به منظور بررسی عملکرد محیط زیستی از روش تحلیل سلسله مراتبی با تجمیع 32 شاخص شامل سه زیرمعیار سطح یک تغییرات اقلیم با وزن 0.38، احیا اکوسیستم با وزن 0.42 و بهداشت محیط با وزن 0.2 استفاده گردید. همچنین فاصله مقدار هر زیرشاخص محیط زیستی در هر برنامه توسعه با اهداف خوب و بد هر شاخص مورد بررسی قرار گرفت و در سه وضعیت نرمال، نامناسب و بحرانی ارائه گردید. بر اساس نتایج، برنامه ششم توسعه با نمره 0.363 رتبه اول، برنامه چهارم توسعه با نمره 0.341 رتبه دوم و برنامه پنجم توسعه با نمره 0.296 رتبه سوم را داشته است. همچنین، برنامه چهارم در 5 شاخص، برنامه پنجم در 7 شاخص و برنامه ششم در 13 شاخص رتبه اول را داشته اند. به طور کلی برنامه ششم توسعه عملکرد بهتری در حفاظت از محیط زیست داشته است. علی رغم تاکید سند چشم انداز توسعه 1404 ایران بر بهبود محیط زیست، ایران در اکثر زیرشاخص های عملکرد محیط زیستی وضعیت نگران کننده ای دارد که لازم است در برنامه های توسعه آتی مورد توجه قرار گیرد.