واکاوی عناصر انسجام متن در خاوران نامه بر پایه نظریه هالیدی و حسن

متن، برساخته از تک واژها، واژه ها و جمله هایی است که برای هدفی معین در کنار هم قرار می گیرند تا معنا یا مفهومی خاص را منتقل کنند. متن، واحدی بلندتر از جمله است و زمانی تبدیل به گفتمان می شود که منسجم باشد. در نظریه انسجام، تحلیل متن در مرکز بازخوانی ها است. درواقع، نویسنده به مدد زبان و حفظ ارتباط بین عناصر سازنده متن، دنیای واقع و فراواقع خود را منعکس می کند و بر عمق معنایی، تاثیرگذاری و جذابیت متن می افزاید و موجب اقناع مخاطب می شود. در پژوهش حاضر عناصر انسجام متن خاوران نامه ابن حسام خوسفی، با استفاده از نظریه انسجام متن هالیدی و حسن (1976 م.)، در دو دسته «دستوری و واژگانی» مورد واکاوی قرار گرفت. از نتایج این پژوهش آن است که عناصر لغوی و واژگانی، به ویژه عنصر تکرار، اولین و مهم ترین عامل انسجام و همبستگی متن است و با توجه به اینکه منظومه خاوران نامه، متن حماسی- روایی است و با زاویه دید دانای کل بیان شده است، متن این اثر محوری مرکزی دارد و مرجع ضمایر در جملات هم محدود و هم مشخص است؛ بنابراین ارجاع، عامل مهم دیگری در انسجام متن است. آنچه این وحدت و انسجام را می آفریند، اندیشه عمیق شاعر است که در بستر محور طولی اشعار جریان یافته است.