الزامات ادغام رویکرد تعیین کننده های اجتماعی سلامت در آموزش توانبخشی: یک مطالعه کیفی در ایران

مطالعات متعددی در ایران به اهمیت پاسخ گویی اجتماعی در آموزش پزشکی پرداخته اند، اما تا کنون به صورت مشخص چگونگی به کارگیری تعیین کننده های اجتماعی سلامت در توانبخشی موردمطالعه قرار نگرفته است. ازطرف دیگر، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی نقش پیشرو و کلیدی در توسعه علوم توانبخشی در کشور دارد. بنابراین هدف این مطالعه بررسی نیازهای آموزشی برای ادغام تعیین کننده های اجتماعی سلامت در آموزش رشته های توانبخشی در دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی بود. 

مطالعه به روش تحلیل محتوای کیفی قراردادی و با کمک بحث گروهی متمرکز با 33 نفر از دانشجویان و اعضای هیئت علمی سه گروه توانبخشی دانشگاه و اعضای سازمان های مردم نهاد انجام شد. محورهای اصلی بحث درمورد تجربه مشارکت کنندگان از نقش عوامل اجتماعی سلامت در خدمات حرفه ای آنان، آموزش ها و محیط موردنیاز دانشجویان برای کسب دانش، مهارت های ضروری و تغییر و بهبود نگرش مرتبط با تعیین کننده های اجتماعی سلامت بود. برای تحلیل محتوای کیفی داده ها، از فرایند الو و کایناز استفاده شد و تحلیل ها با کمک نرم افزار MAXQDA نسخه 2018 صورت گرفت. 

از تحلیل یافته های مطالعه، طبقه اصلی «الزامات ادغام رویکرد تعیین کننده های اجتماعی سلامت در آموزش توانبخشی» و دو زیرطبقه «الزامات محتوای آموزشی» و «الزامات محیط و بستر آموزشی» حاصل شد. الزامات محتوای آموزشی موردنیاز دانشجویان در سه زیرطبقه دانش (برای نمونه شامل دانش مرتبط با تعیین کننده های اجتماعی سلامت، رشته های مختلف توانبخشی و اصول اخلاقی و حقوق انسانی)، مهارت (برای نمونه شامل مهارت های زندگی، کار تیمی، ارتباطی، همدلی، آموزش و مدافع گری) و نگرش (برای نمونه شامل رویکرد جامع و کل نگر)، و الزامات محیط و بستر آموزش در سه زیرطبقه الزامات پایه و عمومی، بستر آموزش نظری و بستر آموزش بالینی قرار گرفتند. 

باتوجه به یافته های مطالعه، تدوین و اجرای برنامه های آموزشی با در نظر گرفتن محتوای دانش، و نگرش و مهارت لازم برای مداخله در تعیین کننده های اجتماعی سلامت، و محیط آموزشی مطلوب برای اجرای این آموزش ها در ارتقای آموزش توانبخشی موثر خواهد بود.