ویژگی های ادبیات و رمان سیاسی از دیدگاه صاحب نظران ایرانی

هدف این پژوهش، شناخت ویژگی ها و مولفه های ادبیات سیاسی به ویژه رمان سیاسی، از نگاه نویسندگان صاحب نظر ایرانی است. دست یابی به تعاریف و ویژگی های مشخص رمان یا ادبیات سیاسی، یاریگر پژوهشگران در این زمینه پژوهشی خواهد بود. در این پژوهش، به روش تحلیل محتوای استقرایی، دیدگاه های گوناگون موجود در آثار منتقدان و نویسندگان ایرانی، درباره تعاریف و ویژگی های رمان یا ادبیات سیاسی، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته، سپس وجوه اشتراک و افتراق آن ها مشخص گشته است. برخی از ویژگی های ادبیات یا رمان سیاسی از دیدگاه آنان عبارت اند از: توجه به مسائل قدرت و حاکمیت؛ حساسیت و واکنش در برابر رویدادهای سیاسی؛ پرداختن به مضامین سیاسی مانند هویت، حقوق شهروندی، آزادی، وطن، قانون و برابری سیاسی؛ ضدیت با استبداد و خودکامگی حاکمان؛ نقد ایدئولوژی ها و گفتمان های مسلط جامعه؛ انتقاد از وضع موجود و قدرت حاکم و همچنین خواهان دگرگونی آن بودن؛ تمرکز بر مبارزات ضداستعماری، محکوم کردن مداخله های بیگانگان و لزوم استقلال سیاسی کشور؛ ایدئولوژیک بودن و نوشته شدن تحت تاثیر اندیشه ها و ایدئولوژی های خاص سیاسی ؛ نفی برخی از ارزش ها و تایید بعضی دیگر؛ تبیین روشنگرانه یا نقد آراء و اندیشه های سیاسی؛ پرورانده شدن یک «غیریت» یا «دیگری» در آن، که ممکن است غرب، حاکمیت یا سنت باشد؛ پرداختن به زندگی اشخاص و رجال سیاسی؛ تایید و پشتیبانی از احزاب و جریان های سیاسی یا مخالفت با آن ها. طرح مضامین سیاسی از نظر صراحت بیان، می تواند آشکارا یا نمادین باشد. ادبیات یا رمان سیاسی از لحاظ لحن و شیوه بیان، می تواند به صورت طنز یا جدی یا آمیخته ای از هر دو باشد.