میزان معافیت و شیوع عفونت های منتقله از راه خون در اهداکنندگان خون تهران سال 1382

سازمان های انتقال خون باهدف تامین سلامت خون، از بین داوطلبین اهدای خون دست به انتخاب می زنند و داوطلبین پذیرفته شده را نیز تحت بررسی های غربالگری از نظر بیمار ی های منتقله از راه خون قرار می دهند. این مطالعه با دو هدف بررسی الگوی معافیت از اهدای خون و شیوع بیماری های منتقله از راه خون و همچنین متغیرهای مرتبط با آن در مراکز انتقال خون تهران در 8 ماه از سال 1382 انجام گرفت.
مطالعه به صورت مشاهده ای و مقطعی انجام گرفت. در این مطالعه، تعداد 34823 نفر از داوطلبین اهدای خون به صورت تصادفی ساده از بین کل مراجعین به مراکز انتقال خون استان تهران در فاصله زمانی 1 /3 /1382 لغایت 30/10/82 انتخاب شدند. در 26645 داوطلب پذیرفته شده، شیوع HBV، HCV و HIV مورد بررسی قرار گرفت. ارتباط معافیت از اهدای خون با شیوع بیماری های منتقله از راه خون، متغیرهای دموگرافیک (سن، جنس، شغل، سطح تحصیلات) و عوامل مرتبط با اهدای خون (اهدای مستمر) تعیین گردید.
از کل داوطلبین اهدای خون، تعداد 7849 نفر (5/22%) معاف گردیدند. احتمال خطر انتقال بیماری های منتقله از راه خون در 36/43%، بیماری/مواجهه در 02/34% و مصرف داروها در 91/13% علت معافیت از اهدای خون بود. 42/15% افراد نیز به علل دیگر از اهدای خون معاف شدند. سن کمتر از 40 سال، جنس زن، مجرد بودن، سطح تحصیلات زیر دیپلم، اهدای غیر مستمر خون، عدم علاقه به اهدای مستمر خون، انگیزه غیر از کمک به هم نوع و برخی مشاغل (تاجر، هنرمند، سرباز و دانش آموز) با معافیت از اهدای خون همراه بود (0=p). میزان شیوع آلودگی های هپاتیت B، C و HIV در دوره زمانی مطالعه به ترتیب 6/0%، 2/0% و 003/0% به دست آمد. سن بالاتر از 40 سال (P=0)، میزان شیوع آلودگی های هپاتیت B، C و HIV در دوره زمانی مطالعه به ترتیب 6/0%، 2/0% و 003/0% به دست آمد. سن بالاتر از 40 سال (P=0)، تحصیلات کمتر از دیپلم (P=0.002)، تاهل (P=0.001) و اهدای غیر مستمر خون (P=0.000) با شیوع بیشتر هپاتیت B همراه بود، حال آن که شیوع هپاتیت B در دو جنس یکسان بود. شیوع هپاتیت C و HIV با هیچ یک از عوامل ذکر شده فوق ارتباط معنی داری نداشت(P>0.05).
با توجه به این مطالعه، در تهران، جذب داوطلبین اهدای خون مرد، متاهل، افراد دارای سطح تحصیلات بالاتر، اهدا کنندگان مستمر و برخی مشاغل به افزایش تولیدات سازمان منجر خواهد شد. همچنین افزایش جذب زنان، افراد دارای سن کمتر از 40 سال، افراد دارای تحصیلات بیشتر و اهدا کنندگان مستمر به افزایش سلامتی و ایمنی محصولات تولید شده سازمان انتقال خون منجر خواهد شد. انجام مطالعه های مشابه در سازمان های انتقال خون در تمامی استان های کشور توصیه می شود.