بررسی علل عدم آبشویی املاح در برخی قسمت های مزارع نیشکر جنوب اهواز

به علت حساس بودن گیاه نیشکر به شرایط شوری و سدیمی، اکثر خاک های خوزستان برای کشت نیشکر باید اصلاح گردند. به دلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی، سنگین بودن بافت خاک و ضعیف بودن زهکشی درونی و طبیعی، اصلاح این خاک ها باید همراه با ایجاد سیستم زهکشی باشد. تشخیص توانایی خاک در انتقال زه آب از طریق اندازه گیری هدایت آبی امکان پذیر می باشد. در بعضی از مزارع نیشکر جنوب اهواز، بعد از شستشوی املاح لکه هایی در سطح خاک ظاهر می شود که در اراضی حاوی این لکه ها، شور و سدیمی بودن نسبت به خاک مجاور بسیار بالا است. برای بررسی علل پایین بودن آبشویی هدایت آبی، رس پراکنده مکانیکی، پایداری ساختمان و جرم مخصوص ظاهری خاک مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق هدایت آبی با استفاده از دستگاه نفوذسنج گلف در سه مزرعه لکه دار A (خاک بکر)، B (خاکی که یک سال قبل شخم عمیق خورده بود) و C (خاک تحت کشت نیشکر با شخم معمولی) از مزارع واحد میرزا کوچک خان واقع در جنوب اهواز تا عمق 120 سانتی متری در 4 لایه 30 سانتی متری در خاک لکه دار و خاک مجاور آن اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که هدایت الکتریکی عصاره اشباع (ECe) و نسبت جذب سدیم (SAR) در خاک های لکه دار بسیار بیشتر از خاک بدون لکه می باشد. میانگین وزنی قطر خاکدانه های (MWD) خاک بدون لکه در لایه های یاد شده به ترتیب برابر با 0.058, 0.035, 0.063 و 0.062 میلی متر و برای خاک های لکه دار به ترتیب 0.014, 0.012, 0.006 و 0.013 میلی متر به دست آمد (p<0.01). در خاک های بدون لکه همبستگی نسبتا خوبی (R2 = 0.67) بین هدایت آبی و میانگین هندسی قطر ذرات (dg) به دست آمد ولی در خاک لکه دار این رابطه معنی دار نبود. مقادیر چگالی ظاهری در اعماق یاد شده خاک های بدون لکه به ترتیب برابر با 1.39, 1.28, 1.45 و 1.38 تن بر متر مکعب و برای خاک بدون لکه به ترتیب 1.46, 1.47, 1.35 و 1.57 تن بر متر مکعب به دست آمد (p<0.01). هدایت آبی خاک محل لکه ها خیلی کمتر از خاک بدون لکه بود. نود درصد مقادیر هدایت آبی خاک لکه دار سه مزرعه کمتر از 10 درصد در حالی که در خاک بدون لکه فقط 38 درصد مقادیر هدایت آبی کمتر از 10 سانتی متر در روز به دست آمد. بنابراین عدم شستشوی خاک محل لکه ها با توجه به نتایج، به دلیل پایین بودن هدایت آبی خاک محل لکه ها و پایین بودن هدایت آبی به علت بالا بودن چگالی ظاهری و ناپایداری ساختمان خاک می باشد.