سمیت کبدی عصاره آبی، متانولی و فراکسیون های عصاره متانولی گیاه سرخاب (Phytolacca americana) به روش پرفیوژن کبدی در موش صحرائی نر

سرخاب با نام علمی Phytolacca americana گیاه بومی ایالت های مختلف آمریکا است که به صورت گسترده مصرف می شود. برگ های پخته آن به سالاد مادر بزرگ (Grandmother salad) معروف است و در ایران در نوار ساحلی و جنگل های شمال به وفور یافت می شود که به صورت محدود و گاهی هم اتفاقی مصرف می شود. علی رغم احتمال سمیت گوارشی، این گیاه نقش مهمی در بسیاری از کاربردهای درمانی دارد. با توجه به این که بعضی از عوارض جانبی مانند اختلالات گوارشی مرتبط با سمیت کبدی می باشد و تاکنون در مورد سمیت کبدی گیاه سرخاب رشد یافته در شمال ایران مطالعه نشده است. این مطالعه با هدف بررسی سمیت کبدی این گیاه با استفاده از سیستم جدید پرفیوژن کبد جدا شده موش صحرایی انجام شد.
در این مطالعه تجربی از موش های صحرایی نر (رت) آلبینو با وزن 220-180 گرم و به تعداد 6 سر در 21 گروه (شاهد و دوزهای مختلف از عصاره های آبی و متانولی و فراکسیون های کلروفرمی، متانولی و اتیل استاتی) استفاده شد. بعد از بیهوشی کامل توسط دی اتیل اتر، حفره شکمی حیوان آزمایشگاهی باز شد و بعد از برقراری جریان مایع پرفیوژن، عصاره های آبی و متانولی از گیاه سرخاب در دوزهای (100mg/kg، 50، 40، 20، 10) و فراکسیون های کلروفرمی، متانولی و اتیل استاتی از عصاره متانولی با دوزهای (40mg/kg، 20، 10) به بافر پرفیوژن اضافه شد. مایعات خروجی از ورید اجوف تحتانی در فاصله هر نیم ساعت به منظور اندازه گیری آنزیم های آلانین ترانس آمیناز (ALT) و آسپارتات ترانس آمیناز (AST) جمع آوری گردید و نتایج با استفاده از آزمونهای آماری آنالیز واریانس و Student Newman Keuls تجزیه و تحلیل گردید.
نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم های ترانس آمیناز به طورقابل توجهی با افزایش دوز، عصاره های آبی و متانولی (p<0.001) و همچنین فراکسیون های عصاره متانولی (p<0.05) در مقایسه با گروه کنترل افزایش دارد. با افزایش دوز، شدت آسیب های بافتی (هموراژی، فیبروز، نکروز) بیشتر می شد. در زمان 60 دقیقه نمونه گیری تغییرات آنزیم ها در گروه های مورد آزمایش بیشترین اختلاف را با گروه کنترل داشت.
یافته ها نشان داد که گیاه سرخاب گیاهی با قابلیت ایجاد سمیت کبدی وابسته به دوز می باشد. لذا کاهش دوز مصرفی می تواند در پیشگیری از عوارض جانبی کبدی مد نظر قرار گیرد.