اثر کادمیم اضافه شده و زمان خواباندن بر شکل های شیمیایی کادمیم در دو گروه بافتی خاک

در میان فلزات سنگین آلوده کننده خاک، کادمیم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا به راحتی به وسیله ریشه گیاه جذب می شود و سمیت آن تا 20 برابر بیشتر از سایر فلزات سنگین است. بنابراین درک عوامل موثر بر قابلیت استفاده این فلز و تغییر و تبدیل آن در خاک از اهمیت فراوانی برخوردار است. گرچه در سال های اخیر عصاره گیری دنباله ای به عنوان روشی مناسب در تعیین شکل های شیمیایی و قابلیت استفاده بالقوه فلزات در خاک های ایران به کار رفته است، اما ظرفیت اجزای مختلف خاک برای نگه داری کادمیم و تغییر و تبدیل شکل های شیمیایی آن با زمان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش به منظور بررسی تغییرات زمانی شکل های شیمیایی کادمیم و تعیین ظرفیت اجزای مختلف خاک برای نگه داری این فلز به یک خاک لوم رسی آهکی Fine، mixed (calcareous)، mesic Typic Calcixerepts شن خالص کوارتزی افزوده شد و بافت لوم شنی حاصل به همراه خاک اولیه با مقادیر 0، 5، 15، 30، و 60 میلی گرم کادمیم در کیلوگرم خاک تیمار شدند. نمونه های خاک به مدت 0، 1، 2، 4، 8، و 16 هفته در رطوبت حدود ظرفیت مزرعه خوابانده شد. در پایان هر زمان با برداشت زیر نمونه شکل های شیمیایی کادمیم به روش عصاره گیری دنباله ای تعیین شد. نتایج نشان داد که به ترتیب در بافت های لوم رسی و لوم شنی 82 و 87 درصد از کادمیم به کار رفته به شکل های محلول + تبادلی، کربناتی و آلی در می آید. در بافت لوم شنی مقدار بیشتری از کادمیم به کار رفته در مقایسه با بافت لوم رسی به شکل محلول + تبادلی و کربناتی در آمد. برای سایر شکل ها (به جز شکل اکسید آهن متبلور که در تمامی تیمارها کمتر از حد تشخیص دستگاه جذب اتمی بود) عکس این مطلب درست بود. با افزایش سطوح کادمیم کاربردی تمامی شکل های کادمیم در خاک افزایش یافتند اما درصد این افزایش ها به ظرفیت اجزای مختلف خاک برای نگه داری این فلز بستگی داشت. بیشترین ظرفیت نگه داری کادمیم مربوط به بخش کربناتی بود. تاثیر زمان بر تغییر شکل های کادمیم معنی دار بود، اما در اکثر تیمارها بلافاصله پس از افزودن کادمیم به خاک بیش از 80 درصد این فلز وارد شکل های کربناتی و آلی گردید و تا پایان آزمایش این نسبت تقریبا حفظ شد.