بررسی مقدار - فراوانی دبی موثر بار معلق در زیرحوزه های حوزه آبخیز گرگان

مقدار بار معلق حمل شده توسط رودخانه ها در میزان کیفیت آب شهرها و روستاهای واقع در پایین دست حوزه آبخیز نقش بسزایی دارد. از این رو تعیین دبی موثر و خصوصیات آن، که بیشترین مقدار رسوب را در طولانی مدت حمل می کند، اهمیت زیادی دارد. برای محاسبه دبی موثر بار معلق، با استفاده از داده های دبی روزانه، تابع چگالی احتمال برای جریان رودخانه محاسبه و با ضرب ضرایب منحنی سنجه رسوب در تابع چگالی احتمال جریان، تابع چگالی رسوب ترسیم می شود. سپس دوره بازگشت آن از طریق تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از دبی های حداکثر لحظه ای محاسبه می شود. در تحقیق حاضر، موارد ذکر شده برای شش ایستگاه رسوب سنجی در حوزه آبخیز گرگان با 13 تا 16 سال آمار رسوب معلق که مساحت زیر حوزه های آنها بین 13 تا 165 کیلومتر مربع است، محاسبه شد. نتایج به دست آمده نشان داد که مقدار دبی موثر رسوب معلق در ایستگاه های مورد بررسی بین 11/0 تا 4/75 متر مکعب بر ثانیه و فراوانی آن به طور متوسط بین 07/0 تا 5/16 روز در سال و دوره بازگشت آن از 96/0تا 07/2 و به طور متوسط 45/1 سال است. مقدار رسوبی که توسط دبی موثر انتقال می یابد، نسبت به سایر دبی ها در تمامی زیر حوزه ها بیشتر و نسبت به رسوب معلق سالانه بین 3/2 تا 15 درصد تغییر می کند. مقایسه ایستگاه ها از نظر مقدار رسوب ویژه دبی موثر، کمترین مقدار را در ایستگاه نومل (ورودی سد کوثر) و بیشترین مقدار را در ایستگاه غازمحله کردکوی نشان داد. به طور کلی، دبی موثر بار معلق در هر سال یا در هر دو سال یک بار اتفاق می افتد و بیشترین رسوب را نسبت به سایر دبی ها در حوزه های آبخیز حمل می کند.