بررسی اثرات سیتوتوکسیک برخی از گیاهان دارویی از تیره های نعنائیان، کاسنی، گل سرخ و گل گاو زبان بر لارو آرتمیا سالینا

داروهای سیتوتوکسیک عواملی هستند که به طور مستقیم سلول را نابود می نمایند به طوری که بر مراحل مختلف سنتز و فعالیت اسیدهای نوکلئیک اثر می گذارند و تقسیم سلولی را مهار می کنند. بررسی اثرات سیتوتوکسیک عصاره های خام گیاهی به روش هایin vitro هزینه کمتری داشته، حساسیت بیشتری دارا بوده و آزمایش در زمان کوتاه قابل انجام است از طرفی مقدار نمونه موردنیاز برای آزمایش نیز کمتر است.
در این مطالعه به منظور ارزیابی اثرات سیتوتوکسیک گیاهان دارویی، تعدادی از گونه های گیاهی متعلق به خانواده های نعنائیان، گل آفتابگردان یا کاسنی2، گاو زبان3 و گل سرخ4 انتخاب شده اند که به صورت وحشی در مناطق مختلف کشورمان ایران می رویند و تاکنون مورد مطالعه سیتوتوکسیک قرار نگرفته اند.
به منظور آزمون غربال گری از تست Brine Shrimp Cytotoxicity Bioassay استفاده شده است که به مطالعه اثرات سیتوتوکسیک علیه لارو آرتمیا سالینا می پردازد.
گونه Scutellaria Tornefortii دارای اثرات کشنده لارو آرتمیا است و این اثر با افزایش پلاریته عصاره ها افزایش می یابد به طوری که عصاره متانولی - آبی با μg/ml 6 = LC50 قوی ترین عصاره سیتوتوکسیک در غربالگری حاضر به شمار می آید. بنابراین عصاره آبی - متانولی گیاه Scutellaria Tornefortii موثر تر از کنترل مثبت (بربرین هیدروکلراید،μg/ml 26 = LC50) نیز است. عصاره اتیل استاتی گونه Rubus hyrcanusدارای μg/ml28 = LC50 است و قابل مقایسه با کنترل مثبت یعنی بربرین هیدروکلراید می باشد. عصاره های اتیل استاتی هر دو گونه Echium amoenum و Onosma bulbotrichum نیز اثرات سیتوتوکسیک متوسطی نشان می دهند.
برخی از گیاهان دارویی که به صورت وحشی در شمال ایران پراکنش دارند از جمله Scutellaria Tornefortii، Rubus hyrcanus، Echium amoenum و Onosma bulbotrichum دارای اثرات کشنده بر لارو میگوی آب شور می باشند و می توانند به عنوان گیاهان سیتوتوکسیک مورد آزمون های اختصاصی تر آنتی کنسر و آنتی تومور قرار گیرند.