رویکردهای غربی به جامعه شناسی فرهنگ و انتقال به پسامدرنیسم فرهنگی و فرهنگ شناسی

در این مقاله تلاش شده است تا به طور خلاصه و به میزان حوصله هر مقاله، مروری شود بر شاخص ترین مکاتب غربی جامعه شناسی فرهنگ و علت شکل گیری آنها؛ مکاتب شاخصی که عمدتا، در فضای دانشگاهی ایران تدریس یا درباره آنها بحث و مناقشه میشود. با مرور این مکاتب می توان دو اصل و قاعده را به طور مشترک، حتی در بین مکاتب فکری ظاهرا مغایر با هم، تشخیص داد. این مکاتب در عمل، نخست به توصیف فرهنگ خود، نشان دادن کاستی ها و ابعاد نامطلوب آن و ریشه یابی آسیب های آن می پردازند و سپس با اتکا بر این توصیفها، راه حل هایی برای مطلوب تر کردن وضعیت زندگی مردم ارائه می دهند. جمعبندی اندیشه های جامعهشناسی غرب در حوزه فرهنگ، بعدی انعکاسی برای فهم ریشه های دانش فرهنگشناسی در میان اندیشمندان ایرانی نیز محسوب میشود. با این نگاه، این مقاله، نوعشناسی گفتمانهای فرهنگی رایج در میان فرهنگشناسان ایرانی نیز هست. در این مقاله، ابتدا درباره سه حوزه فرهنگی یعنی 1. اندیشه های آنگلوساکسون با محوریت اومانیسم؛ 2. تفکرات فرانکافون با محوریت نشانهشناسی و معناشناسی؛ و 3. حوزه نقد فرهنگی آلمانی بحث میشود. در پایان، رویکردهای قدیم و جدید به گفتمان روشنگری و رویکرد پسامدرن لیوتار بررسی میشود. جمعبندی مقاله بر ضرورت راهبردی فرهنگشناسی و انتقال از نگاه رشتهای جامعهشناسی به نگاه بینرشتهای فرهنگشناسی تاکید میکند. از سوی دیگر، ضرورت فرهنگی و جغرافیایی شدن فرهنگشناسی ایرانی نیز موضوع تاکید شده در مقاله خواهد بود.