بررسی ساخت های طرح واره ای در غزلیات حافظ به منظور معرفی طرح واره های جدید (رویکردی شناختی)

جدیدترین مکتبی که در حوزه زبان شناسی معرفی شده، مکتب شناختی است و باوجوداینکه کتاب های پربار و مقالات درخورتوجهی در این حوزه نوشته شده، به علت تازگی آن هنوز جای کار بسیار دارد. در زمینه حافظ و دیوان نفیس او هم مطالب با ارزشی علی الخصوص در حوزه ادبیات و صنایع ادبی به رشتهتحریردرآمده، اما هنوز گم گوشه های اشعار او بسیار است که ازآن جمله بررسی اشعار حافظ از منظر شناختی را می توان نام برد. در این مقاله نگارندگان سعی برآن داشته اند به این مهم بپردازند؛ یعنی ساخت های طرح واره ای را در غزلیات حافظ بررسی کنند و از این رهگذر به نتایج جالب توجهی هم دست یافتند که عبارت است از این که طرح واره ها در زبان فارسی به تعداد اندکی که در کتاب جان سعید(1997) معرفی شده،خلاصه نمی شود و به علت توانایی قابل ملاحظه این زبان، قابلیت استفاده از طرح واره در اشعار وجود دارد. این طرح واره ها چه به لحاظ کیفیت و چه به لحاظ کمیت، بسیار غنی تر از آن چیزی است که جان سعید معرفی کرده است. روشی که در این مقاله از آن بهره گرفته شده توصیفی - تحلیلی است.به این منظور ابتدا مطالعات فلسفی، اندیشمندان اسلامی، معنی شناسان و همین طور معنی شناسان شناختی توصیف و بررسی شد، سپس اشعار حافظ از منظر شناختی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، طرح واره های جدید از آن استخراج شد. شاعر با توانایی خود از این قابلیت زبان فارسی استفاده کرده است و علاوه بر سه طرح واره حرکتی، قدرتی و حجمی،که جان سعید آن ها را معرفی کرده،برای رساندن مفهوم و مقصود خود از طرح واره های دیگری نیز بهره برده است که عبارت اند از طرح واره اعضای بدن، طرح واره طبیعی، طرح واره رنگ، طرح واره زمان، طرح واره لباس و طرح واره مکان.