نوادر حکیم میرداماد در علم الحدیث

حکیم مشهور دوره صفویه و بعد از آن، علاوه بر تدریس علوم عقلی و تخصص در آن، در علوم نقلی، همانند فقه و حدیث، درایه و رجال نیز صاحب نظر و دارای تصنیفاتی است. کتاب ها، رسائل و حواشی او در فقه و حدیث و تفسیر _ که افزون بر چهل اثر از هفتاد و سه اثر وی است _ نشان از توجه وی به نقلیات در کنار آثار عمیق فلسفی وی دارد. در این نوشتار نوادری از آرای میرداماد گردآوری شده و ضمن آن، علل نوادر با بیان نظریه تعدیل راویان توضیح داده می شود؛ نظریه ای که تاثیر خود را در همه آثار فقهی و حدیثی میرداماد گذاشته است. عدم ارسال و ضعف بسیاری از روایات، عدم دلالت جهالت راوی در ارسال سند، الحاق حدیث مضطرب احیانا بر مزید در اسناد، عدم تقدیم جرح به تعدیل هنگام تعارض جرح و تعدیل، قبول خبر واحد و... همه از آثار نظریه فوق است. مبنای نظریه تعدیل راویان، اصل صحت در فعل مسلم است. در این مقاله ضمن اثبات نظریه فوق، به دو پرسش نیز پاسخ می دهیم: اول، آیا اصاله الصحه در فعل مسلم شامل قول و احیانا اعتقاد هم خواهد شد؟ دوم، آیا از صحت قول می توان توثیق مخبر را نیز نتیجه گرفت؟ همچنین، بیان این نکته ضروری است که نظریات نادر میرداماد در تقابل با شهرت قبل از او و احیانا زمان خود، اوست.