علل و عوامل بروز و ادامه طغیان نایبیان

در خلال بین سال های 1324ق./ 1907م. تا 1337ق./ 1919م. طغیانی در منطقه مرکزی ایران با مرکزیت کاشان به وجود آمد. سردسته طغیانگران، نایب حسین کاشی و پسرش ماشاءاله خان بودند. محدوده جغرافیایی این طغیان، از جنوب قم تا یزد و از مورچه خورت تا حوالی طبس را شامل می شد. پاره ای علل و عوامل، باعث بروز و ادامه طغیان نایبیان در این محدوده گردید. علل و عوامل محلی، ملی و فراملی، باعث شد که طغیانی با این وسعت شکل بگیرد و سال های متمادی ادامه یابد. این نوشته، به دنبال شرح و بسط این علل و عوامل است. در عوامل محلی به موقعیت طبیعی منطقه کاشان و اختلاف و دودستگی اهالی کاشان، شگردهای نایبیان، حکام کاشان و ناکارآمدی ادارات محلی می پردازد. در عوامل ملی، از آمد و شد پیاپی کابینه ها، فقدان ارتش، کمبود بودجه و تشکیلات نامتمرکز وزارت مالیه، فساد مرکزنشینان و تباهی نیروهای اعزامی از مرکز و نایب، اهرمی برای فشار به مشروطه خواهان مطرح شده و سیاست خارجی انگلستان در قبال ایران، تلگراف خانه انگلیس و نایبیان، جنگ جهانی اول و بیکاری، به عنوان عوامل فراملی بروز و ادامه طغیان نایبیان، بحث شده است.