نظام قضایی در ایران پس از اسلام

با سقوط ساسانیان، نظام حقوقی اسلامی به تدریج جایگزین نظام حقوقی زرتشتی شد. یکی از انگیزه های مهم رویکرد ایرانیان به اسلام، تاکید دین اسلام بر عدل و داد بود. پیامبر اکرم(ص) در مدینه خود به قضاوت می پرداخت، اما برای نقاط دور دست یکی از یاران خویش را برای قضاوت می فرستاد. در عصر خلفای راشدین، قوه قضائیه از قوه مجریه، تفکیک شد. از عصر اموی تا اوائل خلافت عباسی، نظام قضایی در قلمرو ایشان از جمله ایران شیوه ای غیر متمرکز داشت. پس از استقرار عباسیان نظام قضایی، تحت تاثیر تمدن ایرانی، به شیوه ای متمرکز روی آرود و منصب قاضی القضات که مشابه مقام موبدان موبد در عصر ساسانی بود برای اشراف و نظارت بر کار قضات در تمام قلمرو خلافت عباسی تاسیس شد. این نظام که از جهت ماهوی و شکلی براساس فقه اهل سنت استوار بود تا سقوط عباسیان به دست هلاکو ادامه یافت.