مقایسه میزان انطباق برنامه دروس تخصصی و کارآموزی تجربه شده کارشناسی مامایی با نیازهای شغلی از دیدگاه مدرسان و ماماهای شاغل در استان اصفهان

مهم ترین عناصر آموزش عالی، برنامه های درسی آن است که بایستی از تناسب لازم در راستای اهداف، وظایف و تحولات مربوط برخوردار بوده تا بتواند نقش مؤثر خود را ایفا نماید(1). با توجه به تغییرات مداوم در انتظارات و نیازهای مصرف کنندگان محصول تعلیم و تربیت در علوم پزشکی (یعنی مردم و جامعه)، ضرورت تحول و نوآوری مستمر و رفع نقایص در برنامه درسی دانشگاه های علوم پزشکی کشور احساس می شود. در کشور ما نیز این نیاز به خوبی احساس شده است و بر همین مبنا از چند سال پیش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برخی دانشگاه ها را متولی بازنگری در برنامه های درسی رشته های مختلف علوم پزشکی نموده است(2و3). جهت اصلاح این فرآیند دست اندرکاران رشته و فراگیران از بهترین افرادی هستند که می توانند برنامه های درسی را مورد ارزشیابی قرار دهند(4). هدف از این تحقیق بررسی «میزان انطباق برنامه دروس تخصصی و کارآموزی تجربه شده کارشناسی مامایی با نیازهای شغلی از دیدگاه مدرسان و ماماهای شاغل در استان اصفهان» می باشد. مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری آن شامل مدرسان رشته کارشناسی مامایی در دانشگاه آزاد و دولتی و همچنین کارشناسان مامایی شاغل در مراکز بهداشتی دولتی، بهداشتی خصوصی، مراکز درمانی دولتی، مراکز درمانی خصوصی استان اصفهان هستند. نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای بوده و تعداد افراد نمونه هر طبقه با تعداد افراد همان طبقه در جامعه متناسب گردید. در این تحقیق نظرات 15 نفر از مدرسان و 145 نفر از ماماهای شاغل مورد بررسی قرار گرفت. در جمع آوری اطلاعات، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، سؤالات پنج گانه تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت استفاده از آمار توصیفی و استنباطی بوده است. پایایی پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 83/0 محاسبه گردید. روایی آن نیز توسط 10 تن از اساتید و صاحب نظران رشته های علوم تربیتی و مامایی به تایید رسید. پرسشنامه شامل 21 سؤال و دارای 4 قسمت بدین شرح بود. (الف) ویژگی های دموگرافیک در قسمت (ب) بررسی تناسب اهداف آموزشی با نیازهای شغلی (ج) بررسی انطباق دروس تخصصی و کارآموزی با نیازهای شغلی (د) عناوین دروس جدید در دانشگاه های دنیا. گویه های پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرت پنج قسمتی از بسیار کم تا بسیار زیاد با نمره یک تا پنج نمره گذاری می شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-13 آنالیز شد. از آزمون t تک متغیره و تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) جهت مقایسه نظرات مدرسان با ماماهای شاغل استفاده گردید. محاسبات آماری بر روی 154 پرسشنامه انجام شد (4% ریزش به علت عدم عودت و یا نقص در پاسخگویی بود). در بین ماماها بیشترین نسبت پاسخ دهندگان (7/35%) در سنین 35-30 سال بوده، مدرک کارشناسی داشته (6/76%) و در مرکز بهداشتی درمانی خصوصی (9/40%) و به مدت کمتر از 5 سال (8/31%) مشغول به خدمت بودند. گروه مدرسان اغلب در محدوده سنی 40-35 سال بوده و در دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به خدمت بوده و مدرک کارشناسی ارشد داشتند. در تحلیل استنباطی به منظور بررسی سطح معناداری از آزمون t در سطح 05/0= استفاده شد که با توجه به این که میانگین حاصله (56/3) از سطح متوسط (3) بزرگ تر بود و t حاصله نیز از مقدار بحرانی بزرگ تر بود، بنابراین می توان اذعان داشت: بین دروس تخصصی و کارآموزی تجربه شده رشته کارشناسی مامایی با نیازهای شغلی آنان از دیدگاه مدرسان و ماماهای شاغل انطباق وجود دارد. با توجه به میانگین های حاصله، دروس بیماری های زنان- ناباروری، اختلالات جنسی، اصول تغذیه و تغذیه مادر و کودک، جنین شناسی، ژنتیک، بارداری و زایمان، نشانه شناسی و معاینات فیزیکی، بیماری های داخلی- جراحی و فیزیوپاتولوژی، بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده، نوزادان، کودکان، کارآموزی بارداری و زایمان، نوزادان، نشانه شناسی، داخلی- جراحی، بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده و بیماری های زنان منطبق با نیازهای شغلی ماماها می باشد. از نظر مدرسان گویه «بارداری و زایمان» بیشترین تناسب وگویه «رادیولوژی – سونوگرافی» کم ترین تناسب را با نیاز شغلی داشتند، در حالی که از نظر ماماها گویه «کارآموزی نوزادان» بیشترین تناسب و گویه «رادیولوژی – سونوگرافی» کم ترین تناسب را با نیاز شغلی داشتند که این تفاوت نظر در موردبیشترین تناسب، جای تامل دارد. در این پژوهش محقق به دنبال مقایسه نظرات مدرسان و ماماهای شاغل در مورد میزان تناسب دروس تخصصی و کارآموزی با نیازهای حرفه ای در عمل بود که تجزیه و تحلیل پاسخ های ارائه شده مدرسان و ماماهای شاغل نشان داد که بایستی کارآموزی های دروس تخصصی هم بیشتر شود و هم توسط اساتید مجرب ارائه گردد. از طرفی تقاضای کاهش تعداد افراد در گروه های کارآموزی نشانه توجه پاسخ دهندگان به اهمیت دروس عملی و خاص رشته مامایی است. در این تحقیق تمامی دروس تخصصی و کارآموزی به صورت تک به تک مورد پرسش مدرسان و ماماهای شاغل قرار گرفت. تحقیقات برزو و همکارانش در سال 87 و ابراهیمی و همکارانش در سال 80 در رشته پرستاری نیز هر دو خواستار توجه بیشتر به دروس عملی بودند(2و5).