رابطه ی دماهای فرین پایین فراگیر دوره ی سرد آذربایجان با الگوهای گردشی تراز 500 هکتوپاسکال

در این تحقیق دماهای فرین فراگیر پایین دوره سرد سال منطقه آذربایجان با استفاده از شاخص «انحراف نرمال شده ی دما» تعیین و بر اساس شاخص مذکور 80 مورد دمای فرین فراگیر برای مطالعه انتخاب شده است. برای شناسایی الگوهای گردشی به وجود آورنده ی دماهای فرین 80 روزه، ماتریسی به ابعاد 80 روز در 943 گره، از داده های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال در مختصات جغرافیایی 0 تا 100 درجه طول شرقی و 15 تا 70 درجه عرض جغرافیایی شمالی تشکیل گردید. تحلیل خوشه ایوارد از ماتریس مذکور منجر به شناسایی 7 الگوی گردشی موثر بر ایجاد دماهای فرین شد که از میان الگوهای یاد شده الگوی گردشی شماره 1 با فراوانی 24 روز از 80 روز انتخابی با 30 درصد سهم، بیشترین سهم و الگوی شماره 6 با فراوانی 3 روز از 80 روز و با سهم 75/3 درصد کم ترین سهم را در ایجاد دماهای فرین منطقه آذربایجان داشته اند.
بررسی وضعیت ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال در طی 80 روز مورد مطالعه نشان می دهد که دماهای فرین منطقه آذربایجان تحت تاثیر آرایش توپوگرافی تراز 500 هکتوپاسکال قرار می گیرند. مسیر وزش و ریزش هوای سرد به منطقه آذربایجان تحت تاثیر و هدایت توپوگرافی تراز 500 هکتوپاسکال، هوای سرد و سنگین عرض های بالای جغرافیایی را به منطقه آذربایجان انتقال می دهد و موجب ایجاد دماهای فرین می شوند. در 7 الگو از 8 الگوی گردشی شناسایی شده عامل انتقال و ریزش هوای سرد از عرض های بالای جغرافیایی به منطقه آذربایجان، فرودهای بلند و در الگوی گردشی شماره 6 ناوه عمیقی است که مانند یک سردچال جوی باعث استقرار و استمرار هوای سرد بر روی منطقه آذربایجان شده و دماهای فرین تولید می کند.
با توجه به نقش وزش سرد در کل 80 روز انتخابی برای مطالعه، معلوم گردید که سرماها یا دماهای فرین مذکور همگی از نوع فرارفتی یا انتقالی بوده و حتی یک روز سرمای تشعشی در میان 80 روز مورد مطالعه مشاهده نگردید.