سیورغال در عهد ایلخانی و تیموری

سیورغال یکی از پیشرفته ترین و در عین حال کامل ترین شکل زمین داری در ایران است.این مقوله اقتصادی و اجتماعی از دوران آل جلایر در ایران رواج یافت.ایلخانان متاخر ایران و ترکمانان نیز در مواقع متعدد آن را به کار می بستند.در دوران تیموریان، خصوصا تا مرگ شاهرخ(850ق.) نیز سیورغال های کوچک و بزرگ زیادی به امیر زادگان، امیران لشکری، علمای مذهبی و دیوان سالاران اعطاء شد.اما پس از مرگ شاهرخ، بدنبال تجزیه امپراتوری تیموری و بروز جنگهای خانگی میان فرزندان و نوادگان تیمور، رشد سیورغال نیز در قلمرو آنان متوقف شد. ترکمانان قراقوینلو و آق- قویونلو کم و بیش این شیوه زمین داری را به اجرا گذاردند.با روی کار آمدن صفویه و در دوران متقدم این سلسله مدرن ایرانی، یک چند به ناچار سیورغال های زیادی به روسای لشکری، کشوری و مذهبی اعطاء شد. اما در دوران حکومت شاه عباس اول، که حکومتی مقتدر و متمرکز در کشور پدید آمد، اراضی سیورغالی تحدید و در نهایت متوقف شد. سیورغال چه بود و چه ویژگی هایی داشت؟در این مقاله کوشش بر آن است که روند پیدایش و تغییر و تحولی که این پدیده اقتصادی و اجتماعی داشته مورد بررسی قرار گیرد.