نخستین ارتباط دیپلماتیک بین ایران و روم در نتیجه تلاقی منافع اشکانیان با روم در آسیای کوچک شکل گرفت. اتحاد مهرداد ششم (پونتی) با تیگران دوم (ارمنی) و دخالت آن ها در امور کاپادوکیه باعث شد پای روم به سرزمین های آسیای کوچک باز شود. ورود رومی ها به این منطقه باعث به وجود آمدن چالشی در روابط ایران و روم شد که تا پایان اشکانیان ادامه پیدا کرد. ازاین رو هدف این پژوهش تبیین و بررسی روابط ایران و روم در دوران جنگ های مهردادی است. بررسی این مسئله با رویکرد توصیفی و تحلیل تاریخی بیانگر آن است که پس از مهرداد دوم و ظهور مدعیان سلطنت، شاهنشاهی اشکانی دچار ضعف و زوال شد. در چنین موقعیتی از طرفی، روم سعی در نفوذ در آسیای کوچک و قفقاز را داشت و از سوی دیگر تیگران دوم ابتدا از این فرصت برای حمله به قلمرو اشکانیان و توسعه نفوذ خود به سمت غرب و سوریه استفاده کرد و در ادامه از طریق اتحاد با مهرداد ششم با روم درگیر شد و اشکانیان با در پیش گرفتن سیاست موازنه منفی در قبال جنگ های مهردادی، به فاصله اندکی توانستند دوباره پایگاه های پیشین خود را در آسیای کوچک و قفقاز به دست آورند.

موضوع جنگ همواره مورد توجه دانشمندان اخلاق قرار گرفته است. در این نوشتار دیدگاه اسلام براساس آیات قرآن و روایات پیرامون این سوال که آیا جهاد ابتدایی در اسلام توجیه اخلاقی دارد، تبیین و به برخی از شبهات و اشکالات پاسخ داده شده است. در ابتدا دیدگاه های رایج فیلسوفان اخلاق غرب را در این رابطه بررسی سپس نظر اسلام در این باره بیان شده است. توصیه اسلام به جنگ در چارچوب کلی جهان اسلام که بر محور توحید و عدالت استوار است، معنا و مفهوم پیدا می کند. ازاین رو بارزترین شرط جهاد در اسلام فی سبیل الله بودن آن است که با توجه به همین قید اشکال مهم غربیان به حکم جهاد در اسلام پاسخ داده می شود. شروع جنگ در اسلام مشروط به شرایطی چون مقابله با تجاوزگری، دفاع از مظلوم، رفع فتنه، فقدان راه حل مسالمت آمیز است که همگی از اصول مترقی اخلاقی اسلام خبر می دهد.

برخی بر این اعتقادند که نظریه جنگ عادلانه با آگوستین آغاز شده است. این آموزه بیشتر به منزله یک آموزه دینی گسترش یاقت، ولی پس از دوره اصلاح گرایی گونه های سکولار این نظریه برجسته تر شد. "جنگ عادلانه" با "جنگ مقدس" در تقابل است چون جنگ های صلیبی از سوی بسیاری از مسیحیان جنگ مقدس تلقی می شده است جهاد را نیز غالبا معادل اسلامی جنگ مقدس فرض کرده اند؛ ولی سعی من در این مقاله اثبات این امر است که جهاد نکات مشترک بسیاری با سنت جنگ عادلانه دارد. نظریه پردازان متاخر، از اصطلاح "صلح گرایی جنگ عادلانه" و یا "صلح گرایی مشروط" استفاده کرده اند تا به توصیف این دیدگاه بپردازند که در شرایط جنگ های مدرن، نظریه جنگ عادلانه وارد شدن به جنگ را از نظر اخلاقی نادرست می داند. در این مقاله استدلال شده است که اخلاق جنگ و صلح در اسلام را شاید بتوان به گونه ای تفسیر کرد که با صلح گرایی جنگ عادلانه که بر پایه نظریه جنگ عادلانه غرب استوار است سازگار باشد. درحال حاضر نزاع های مسلحانه شرایط ملاک هایی را که اسلام برای توجیه اخلاقی جنگ عادلانه قائل شده است، دارا نیستند، پس این نکته را می توان به منزله دلیلی برای صلح گرایی مشروط جنگ عادلانه اسلامی تلقی کرد.

هدف مقاله حاضر تبین مفهومی و محتوایی جنگ‏های نوین ازجمله جنگ سایبری، جنگ شناختی، جنگ اطلاعاتی و جنگ ترکیبی است. در این راستا سوال اصلی مقاله این است که در مفهوم ‏شناسی جنگ‏ های نوین، چه عناصر مشترکی وجود دارد؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه مورد سنجش قرار می‏گیرد که فناوری مهم‏ترین عنصر مشترک در تمامی جنگ‏های نوین محسوب می‏شود. به تعبیری دیگر، درنهایت آنچه باعث شده جنگ‏های نوینی چون جنگ سایبری، جنگ شناختی و جنگ ترکیبی شکل بگیرد و یا باعث تحول جنگ‏های کلاسیک ازجمله جنگ اطلاعاتی به ابعاد جدیدی شده است، بحث انقلاب در عرصه فناوری و به ‏ویژه انقلاب سایبری است. در این راستا سطح آمادگی جهت مقابله با چنین جنگ‏ هایی، بستگی فراوانی به سطح دانش و فناوری هر کشوری دارد. با توجه به این امر، مقاله حاضر قصد دارد چهار حوزه جدید جنگ شامل حوزه سایبری، شناختی، اطلاعاتی و ترکیبی را موردبحث و بررسی قرار دهد و ضمن واکاوی مفهومی و محتوایی، نقش برجسته فناوری در ابعاد مختلف آن ها را مورد توجه قرار دهد. روش مورد استفاده در این مقاله، روش توصیفی و تحلیلی و بر پایه روش کتابخانه ‏ای و اینترنتی است.

در این مقاله، نظریه جنگ نسل چهارم یا به عبارتی؛ نظریه چگونگی تکوین جنگ، از منظر تاریخ نظامی بررسی می شود. به زعم نویسنده، دخیل کردن تاریخ در نسلهای مختلف جنگ توسط طرفداران جنگ نسل چهارم، ناهماهنگ و با تناقض همراه است. نویسنده معتقد است طرفداران جنگ نسل چهارم با گزینش مثالهای خاص و به کارگیری آنها در خارج از شرایط واقعی، از تاریخ سوء استفاده کرده اند و مباحث طرح شده پیرامون ماهیت فعلی و آتی جنگ، متقاعد کننده نیست. نویسنده با تاکید بر جنگ متعارف به عنوان اصلی ترین شکل جنگ در آینده، چنین نتیجه می گیرد که تغییر مسیر ارتش آمریکا از جنگ متعارف به سمت جنگ ضد شورش، منجر به آسیب پذیری و عدم آمادگی این کشور برای جنگ در اصلی ترین شکل آن؛ یعنی جنگ متعارف می شود. نویسنده سرانجام پیشنهاد می کند که ارتش باید با اتخاذ یک موضع بینابینی، توانایی خود را برای انجام جنگ کم شدت افزایش دهد و در عین حال، برتری موجود متعارف خود را حفظ کند.

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و شروع فرایند جهانی شدن، ما شاهد تغییر و تحول در حوزه جنگ بودیم. برای سال ها مفهوم جنگ برگرفته از اندیشه کلاوزویتس دارای مشخصاتی بود که آن را از حالت صلح یا غیرجنگی جدا می کرد. با این وجود تغییرات به وجود آمده در عرصه بین الملل، شروع روند تغییر در حوزه جنگ را از اواخر قرن 20 و به طور مشخص اوایل قرن 21 رقم زد. سبکی از جنگ که دارای پیچیدگی و ابهام های خاص خود است. از این رو بسیاری از کارشناسان با این سوال روبه شده اند که جنگ های جدید چه ویژگی هایی دارند؟ در تلاش برای پاسخ به این سوال استراتژیست ها مفهوم جنگ هیبریدی را خلق نمودند. مفهومی که به رقم تلاش ها همچنان مبهم و گنگ است و تحلیل گران برای تحلیل جنگ های جدید در این قالب با مشکل مواجه اند. این مقاله با بررسی مهمترین ویژگی های جنگ های جدید از جمله کم رنگ شدن خط تمایز بین جنگ و صلح، ترکیب بازیگران دولتی و غیردولتی در یک میدان رزم، ترکیب انگیزه های جنگ و در نهایت ترکیب سبک جنگ متعارف و نامتقارن سعی کرده است گره از این ابهام گشوده و یک چارچوب منظم تحلیلی از مفهوم جنگ هیبریدی ارائه نماید.

در این پژوهش به نقش وزارت صنایع در پاسخگویی به نیازهای جنگ میپردازد . در این مقاله بر اساس گفتگو با مطلعین و مدیران دولتی و دست اندرکاران صنعت در دوره جنگ تحمیلی، بر خدمات وزارت صنایع در دوره جنگ مروری داریم و به ضرورت های اصلی آن شامل خسارات وارده بر بخش صنعت و دیگر بخشهای کشور ایران در دوران جنگ تحمیلی پرداخته می شود . خسارات مالی جنگ و خسارات بخش صنعت و معدن در جنگ تحمیلی از مهمترین ضرورت های عملکرد وزارت صنایع در پاسخ به نیازهای جنگ تحمیلی بوده است.  همچنین خدمات وزارت صنعت و معدن در دوران جنگ تحمیلی مورد تبیین و بررسی قرار میگرد .

امروزه در عصری زندگی می کنیم که رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی تقریبا بر تمام شئون زندگی ما سایه افکنده اند. هیچ موضوع یا مسئله ای را اعم از اقتصادی، اجتماعی، نظامی، فرهنگی و... نمی توان تصور کرد که رسانه ها در آن نقش نداشته باشند. اگر در گذشته خانواده ها مهم ترین نقش را در آموزش و پرورش افراد و ایجاد جامعه ای امن و سالم برعهده داشته اند، اکنون رسانه ها با پیشرفت های نرم افزاری، سخت افزاری و به طور کلی فناورانه، این نقش را به تصرف و قبضه خود درآورده اند. دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم بیش از آن که دنیایی واقعی، عقلانی و منطقی باشد، دنیایی مجازی، تخیلی و احساسی است که رسانه ها برایمان ساخته اند. متاسفانه باید گفت تصویری که رسانه ها به ویژه برای کودکان و نوجوانان از جهان ترسیم کرده اند، اغلب زشت، وحشتناک، ناامن و پر از آشوب و جنگ و نزاع است. خوبی ها، زیبایی ها، دوستی ها، ایثارگری ها و... کمتر توسط رسانه ها نشان داده می شود.
ای کاش وضعیت جهان و عملکرد رسانه ها به گونه ای بود که نام این ویژه نامه فصلنامه پژوهش و سنجش به جای «رسانه و جنگ»، «رسانه و صلح» انتخاب می شد. اما مرور و مطالعه جنگ های به وقوع پیوسته به ویژه در یک قرن اخیر نشان می دهد که بیشتر جنگ ها با جنگ روانی و رسانه ای آغاز شده و با آن ادامه یافته و پایان گرفته اند. لهذا پیروزی و شکست کشورها در قالب سیاست های رسانه ای رقم می خورد؛ این رسانه ها هستند که پیروزی می آفرینند، مغلوب می سازند و افکار عمومی را به سمت و سویی که می خواهند هدایت می کنند. چنان که می توان جنگ جهانی اول را جنگ روزنامه ای، جنگ جهانی دوم را جنگ رادیویی، جنگ ویتنام را جنگ تلویزیون های سیاه و سفید، جنگ اول خلیج فارس را جنگ تلویزیون های ماهواره ای و جنگ دوم خلیج فارس را جنگ رسانه های مدرن نامید. البته باید اذعان کرد که رابطه رسانه ها و جنگ یک رابطه دوطرفه و دو سویه است، یعنی، از یک طرف رسانه ها در تحریک و تهییج، آماده سازی و اقناع افکار عمومی برای آغاز، پیشبرد و پایان جنگ نقش دارند و از سوی دیگر، خود جنگ همچون میدان و آزمایشگاهی است که در پیشرفت و توسعه و رشد و تکامل و آزمون اثربخشی رسانه ها نقش ایفا می کند. برای مثال، می توان گفت همچنان که جنگ اول خلیج فارس در سال 1991، موجبات شهرت بیشتر و تکامل شبکه تلویزیونیCNN را فراهم آورد (به طوری که برخی این جنگ را جنگCNN لقب دادند)، جنگ افغانستان بیشترین کمک را به مطرح شدن شبکه تلویزیونی الجزیره و جنگ دوم خلیج فارس بیشترین کمک را به شهرت یافتن شبکه العالم کرده است.
رسانه ها علاوه برنقش های مختلفی که در جنگ ایفا می کنند، فرماندهی نوعی از مهم ترین و اثربخش ترین جنگ ها، یعنی «جنگ روانی» را نیز بر عهده دارند. جنگ روانی از جمله جدید ترین سلاح های جنگی دوران معاصر علیه باورها، اندیشه ها، اعتقادات و احساسات افراد است. این جنگ در عین حال که نوعی دفاع به شمار می رود، حالت هجومی نیز دارد، چرا که در عین تقویت روحیه ملت و سربازان خودی، به تضعیف روانی دشمن می پردازد. اهداف مهم جنگ روانی عبارتند از: الف) از بین بردن امید مخاطبان کشور مقابل، ب) ترویج بی اعتمادی نسبت به رهبران کشور مقابل و ج) ایجاد شکاف در جامعه مورد نظر. در اهمیت جنگ روانی همین بس که در سال91-1990 استفاده مناسب امریکا از ابزار اطلاعاتی جنگ روانی موجب شد که در حدود 87000 نظامی عراقی خود را تسلیم کنند.
با توجه به اهمیت و نقش بسیار مهمی که رسانه ها در جنگ دارند موضوع این شماره فصلنامه پژوهش و سنجش به جنگ و رسانه اختصاص داده شد.
بی شک بدون مساعدت و همکاری بی دریغ اساتید، اندیشه ورزان و پژوهشگران عزیز امکان تهیه چنین مجموعه ای میسر نبود. از خوانندگان و مخاطبان فهیم و نکته سنج انتظار می رود با ارائه پیشنهادها و انتقادهای سازنده خود به مجموعه عوامل دست اندرکار فصلنامه منت نهاده، موجبات رفع خطاها و لغزش های احتمالی و نیز افزایش غنای فصلنامه را در شماره های آتی فراهم سازند. توفیق همگان را از خداوند متعال مسئلت دارم.

جنگ ها فارغ از مبانی فکری حاکم بر آنها، همواره تخریب و ویرانی مکان را به دنبال دارند و بازسازی پس از جنگ با رویکرد احیای حس تعلق فضا-مکانی می تواند پیوند عاطفی میان انسان و مکان را برقرار نماید. در این راستا، زندگی معاصر علیرغم تمام ایده های نوین و ذات حرکت رو به جلو، همواره نیازمند یادآوری خاطرات گذشته برای حفظ بنیان های اجتماعی می باشد و همین امر است که ادراک ذهنی افراد را در منظری ذهنی-ارزیابانه، از محیط پیرامون آنها شکل می دهد.
پژوهش حاضر با مرور اسناد موجود از جنگ جهانی دوم در اروپا و همچنین جنگ تحمیلی و بیانی توصیفی- تفسیری به بررسی پیشینه و مطالعه حس تعلق فضا-مکانی و اثرات جنگ بر آن پرداخته و سپس بازسازی شهری در جنگ جهانی دوم را در کنار بناهای یادبود و یادگارهای آن مورد بررسی قرار می دهد. در نهایت با توجه به خاستگاه متفاوت جنگ در ایران، بازسازی مناطق آسیب دیده و دیدگاه های موجود مبنی بر حفظ آثار جنگ در راستای تمایز آن با سیاست اروپایی، طی مطالعه اسناد و بازدید میدانی انجام شده در بهار 1396، از مناطق بازسازی شده، مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته های این پژوهش را می توان در دو بخش کلی تقسیم بندی نمود. ابتدا موضوع جنگ و احیای حس تعلق بازماندگان در تجربه بازسازی اروپا پس از جنگ جهانی دوم با در نظرگرفتن سیاست های متفاوت موجود در کشورهای درگیر در زمینه بازسازی و در بخش بعدی بررسی بازسازی پس از جنگ در ایران پژوهشگر را در مسیری هدایت نمود که تفاوت در نتیجه کار بازسازی و روش های احیای هویت پیشین را در نگرش ها و دیدگاه های حاکم بیان می نماید.
نتایج حاصل حاکی از آن است که در جنگ تحمیلی، حس تعلق خاطر در ارتباط مستقیم با مذهب و دفاع از اعتقادات شیعه با حفظ شرایط جنگی در جبهه ها، بسیاری افراد را برای دیدار از آن مناطق فرا می خواند. اما در اروپا خاستگاه ملی گرایانه جنگ دوم جهانی، در کنار سیاست فراهم آوردن زیر ساخت ها و احیای شهرها عموما به گونه ای مشابه با آنچه پیش از جنگ وجود داشته، در نهایت منجر به ساخت ابنیه به منظور بزرگداشت کشته شدگان و یادبود برای جنگ شده است. بازسازی مناطق جنگ زده ایران نه با ساختی فیزیکی، که با حفظ محیط و فضای جنگ به عنوان امری مقدس، خاطرات را روایت می کند.